1    Giriş

2014 yılında Avrupa Kuş Sayım Konseyi (European Bird Census Council) partnerleri ile birlikte, 30 yıl önce yapılan ilk Atlas çalışmasını güncelleyecek yeni bir Atlas projesi başlatması ile Türkiye Üreyen Kuş Atlası için de ikinci bir fırsat doğdu.
2015-2018 yıllarında gerçekleşecek olan Üreyen Kuş Atlası projesinin hedefleri:
•    Türkiye’de üreyen kuş türlerini sistematik gözlemler ile belgelemek.
•    Türkiye’de üreyen kuş türlerinin bolluklarını hesaplamak.
•    Gelecekte kapsamlı çalışmalar yürütebilecek kuş gözlemci kapasitesini artırmak.
•    Avrupa Üreyen Kuş Atlası için veri açığını doldurmak.
2015 yılında 20 kare yapıldı. Bu projede minimum 160 kare tamamlama hedefimiz var.
Bu toplantının amacı kuş gözlemcilerini bir araya getirerek onların Atlas projelerinden beklentilerini, projenin ilk dönemindeki deneyimlerini ve Atlas metodunun detaylarını tartışmak ve bunların doğrultusunda gelecek dönem çalışmalarını daha verimli hale getirmektir.

2    Katılımcılar

•    Başak Şentürk
•    Cemil Gezgin
•    Dilek Şahin
•    Dilek Eylül Dizdaroğlu
•    Eray Çağlayan
•    Ergün Bacak
•    Fatma Karahan
•    Fikret Can
•    Hayat Karaaslan
•    İhsan Eroğlu
•    İlker Özbahar
•    Kadri Kaya
•    Kerem Ali Boyla
•    Kiraz Erciyas Yavuz
•    Kübra Karaman Arslan
•    Lider Sinav
•    Mehmet Eren Yalman
•    Muna Genç
•    Mustafa Uzun
•    Nizamettin Yavuz
•    Oğuz Mülayim
•    Ömral Ünsal Özkoç
•    Özlem Saygın
•    Sancar Barış
•    Semanur Dağcı
•    Taner Şekercioğlu
•    Utku Perktaş
•    Yaz Güvendi (WWF)

3    Program

1. GÜN 10.10.2015  SAMSUN, OMTEL OTEL, DENİZKIZI TOPLANTI SALONU.
•    Taner Şekercioğlu – Tanışma.
•    Kerem Ali Boyla – Üreyen Kuş Atlası Nedir?
•    Açık Oturum 1 – Atlas projesinin faydaları nelerdir?
•    Grup Çalışması 1 – Türkiye’de atlas projesinin uygulanmasının önündeki engeller nelerdir?
•    Grup Çalışması 2 – Bu engeller nasıl aşılabilir?
2. GÜN  (11.10.2015) SAMSUN, KIZILIRMAK DELTASI, CERNEK HALKALAMA İSTASYONU.
•    Kızılırmak Deltası’nın tanıtımı: Ömral Ünsal Özkoç
•    Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ornitoloji Araştırma Merkezi Cernek Halkalama İstasyonu’nu Ziyaret ve Kuş Halkalama: Yrd. Doç. Dr. Kiraz Erciyas Yavuz
•    GPS kullanımı ve harita okuma: Kerem Ali Boyla
o    Atlas Metot Uygulaması. Değerlendirme. (Foto 1)
•    Üreme Kodları: Lider Sinav
Cep telefonlarına GPS Test uygulaması yüklendi. https://play.google.com/store/apps/details?id=com.chartcross.gpstest&hl=tr  Atlas Metod uygulaması sırasında bulunduğumuz bazı noktalarda koordinat aldık. Kerem Ali Boyla bu çalışma sonuçlarını değerlendirdi ve her ekibin rotasını çıkardı. (Foto 1)

4    Sonuçlar

AÇIK OTURUM 1 – ATLAS PROJESİNİN FAYDALARI NELERDİR?

•    Alanın belirli olması
•    Sınırlı süre gözlem yapmak
•    Lokaldeki gözlemci için daha farklı noktalara gitme fırsatı
•    Kapsamlı gözlem metodu kullanılması
•    Gözlemci için kişisel gelişim fırsatı
•    Ulusal düzeyde koruma ve bilimsel çalışmalar için temel bilgi
•    Türlerin dağılım bilgisini elde etme
•    Alan korumada kurumların elini güçlendiren verinin sağlanması
•    İklim değişikliği modelleri için temel veri sağlaması
•    Kuş gözlemci havuzunun genişletilmesi, uzmanlığın arttırılması
•    Akademik çalışmalar için temel veri
•    Sık gidilmeyen, hiç kayıt olmayan noktalarda veri toplamak
•    Bilinçli av düzenlemesi için temel veri
•    İzleme çalışmalarının daha verimli planlanması
•    Tarafsız, sistematik veri kaynağı
•    Benzer çalışmalar için motivasyon, cesaret sağlaması
•    Alanda (potansiyel) tehditleri belirleme fırsatı
•    Türler hakkında var olan bilginin somutlaştırılması
•    Gözlemciler için bilimsel bir çalışmada yer alma fırsatı

TÜRKİYE’ DE ATLAS PROJESİNİN UYGULANMASININ ÖNÜNDEKİ ENGELLER NELERDİR?

•    Kuş gözlemci sayısı
•    İletişim ve tanıtım
•    Çalışmayı sahiplenecek kurumsal yapı
•    Karenin coğrafi ve diğer özelliklerinin yeterince bilinmemesi
•    Gözlem kalitesinin standart olmaması
•    Seçilen 1×1 karelerin 50×50 kareleri temsil edememesi
•    Gözlem ekibi güvenliği (terör, yaban hayvanları ve çoban köpekleri, bazı insanlar, kaza)
•    Kaynak (gözlemcinin deneyimi ve ses tanıması, veri güvenirliğinin test edilmesi, maddi kaynaklar, gözlemciler ve proje ekibiyle iletişim, yerel halkla iletişim, yerel kuş gözlemcilerin eksikliği)
•    Metodolojinin uygulanmasında karşılaşılabilecek sıkıntılar (erken ve geç üreyen türler, düşük dansiteli, kolonyal ya da spesifik nişlerde üreyen ve nokturnal türlerin belirlenen kareler ve saatler içinde gözlemlenememesi, sulak alanlarda 1 saatlik transektte habitatın yeterince örneklenememesi, hava şartları sebebiyle yapılamayan gözlemin telafisi)
•    Proje idaresi (bürokratik engeller, akademik destek eksikliği, proje görev, yetki, sorumluluk ve idaresinin şeffaf olmaması,  katılanların emeğinin görünürlüğü ve karşılık görmemesi, katkıda bulunanların isimlerinin verilmesi, motivasyonun arttırılması için yapılan çalışmalar)
•    Lojistik-Ulaşım (özel saha, terör, coğrafya, iklim, şoför, uygun araç, yerel  kılavuz, hava koşulları, araç temini, yakıt temini, arazi masrafları)
•    Donanım-Ekipman (GPS, teleskop, fotoğraf makinesi)
•    Proje sonuçlarının değerlendirilmesi (kayıtların güvenilirliği, gözleme katkı sunan kişi ve kurumların proje çıktılarındaki görünürlüğü)
•    Proje öncesi bilgilendirme (hazırlık, eğitim)
•    Arazinin kötü planlanmasının ve boşa giden eforun yarattığı etki
•    Proje ekibince yapılan yetersiz ve yanlış iletişim
•    Projenin çıktılarına, geri dönüşüne dair duyulan güvensizlik
•    Araç eksikliği
•    Projede belirli metodun kullanılamsı ve metodu öğrenme konusunda desteğe ihtiyaç  duyulması
•    Veri kalitesi
•    Zaman
•    Kalifiye eleman
•    Finansman

PROBLEMLER VE ÇÖZÜMLERİ

1.    Ulaşım, araç, ekipman, para, güvenlik: Milli parklar ile protokol, belediyelerden destek, Üniversiteler bilimsel araştırma fonlarından (BAP) destek alma, lokal gözlemcilerin önceden planlama yapması, en az iki gözlemci, köpek-savar, ilkyardım malzemesi, jandarma ile iletişim, sponsorluk (araç kiralama), yerel insanlar ile iletişim
2.    Kalifiye eleman, insan sayısı, eğitim, kayıt güvenilirliği: 35 kişi/yıl. İllere göre iletişim listesi- deneyime göre iletişim yapacak kişi önemli,     tecrübeli- tecrübesiz eşleşmesi, bölgesel ziyaretler
3.    Kötü proje yönetimi, şeffaflık, projeye güven, katılımcı görünürlüğü, iletişim ve tanıtım,   bürokrasi, akademik destek, güvenlik: Ekip toplantıları (periyodik, proje hakkında sürekli geribildirim, mail grupları, güncelleme, kare- kişi eşleşmesinin yayınlanması, gönüllü toplantıları, yayınlarda isimlere teşekkür, yerel yetkili ve halk ile iletişim- yerel gazete, radyo vb, görevli yazısı, bakanlık ile sezon öncesi iletişim, bilgilendirme, arazide izin yazısının bulunması, üniversitelerde tanıtım, doğru kişiler ile iletişim)
4.    Sürdürülebilirlik: Eski kuş gözlem toplulukları ile iletişim, yönetim için yedek proje ekibi, alternatif kaynak araştırması ve listelenmesi. Proje yönetim ekibinin sürdürülebilirliği (İzleme takip ekibi:  Projenin durumuyla ilgili düzenli bilgilendirilen, proje işleyişini bilen fakat yürütmeye karışmayan bir yan kurulun varlığı. Proje mali sürdürülebilirliğinin sağlanması: Alternatif kaynak araştırması. Arazi ekibinin sürdürülebilirliği: Tecrübeli gözlemcilere 1 den fazla kare verilmesi. Eski kuş gözlem topluluklarının ziyaret edilerek tekrar aktive edilmesi. Katılımcılar ve potansiyel katılımcılara projenin gidişatı ve çıktıları hakkında bilgilendirme ve geri bildirimde bulunulması)
5.    Kapsam ve örneklem problemi: Kareler için ön hazırlık (bölgeyi bilene danışma, Google Maps) ve keşif ziyareti,  eğitim videoları,  yedek kare seçimi (1×1),  türler için hazırlık, araziyi kolaylaştırıcı mobil uygulamaların araştırılması ve paylaşımı, ‘’ zor ‘’ türler için metot geliştirme, online eğitim-karışabilecek türler.

5    Teşekkürler

Projeyi Destekleyen Kurum: Swiss Ornithological Institute adına European Bird Census Council
Projeyi Yürüten Kurum: WWF- Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı)
Toplantı organizasyonuna katkılarından dolayı Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ornitoloji Araştırma Merkezi yetkilileri Prof. Dr. Sancar Barış ve Yrd. Doç. Dr. Kiraz Erciyas Yavuz’a, kolaylaştırıcılarımız Taner Şekercioğlu ve Neslihan Özgüneş’e, Kızılırmak Deltasını anlatan Ömral Ünsal Özkoç’a, iletişim sorumlumuz Yaz Güvendi ve teknik görüş ve katkılarından dolayı siz değerli katılımcılara teşekkür ederiz.