Türkiye Üreyen Kuş Atlası, ortaklaşa bir çalışmanın ürünüdür ve kuş gözlemcileri, STK (sivil toplum kuruluşu), üniversite ve kamu işbirliğinin güzel bir örneğidir. Atlas arazi çalışmalarına katılan ve verilerini bizimle cömertçe paylaşan yüzden fazla gönüllünün, bu verileri değerlendirmemize yardım eden yerli ve yabancı araştırmacıların, uzmanların, sivil toplum kuruluşlarının ve devlet kurumlarının ortaklaşa çalışması ile ortaya çıkmıştır. Pek çok kişi, kurum, kuruluş ve dernek, bu kitabın oluşturulma sürecinin farklı aşamalarında katkı sağlamıştır.
EBCC, Atlas’ın finansal destekçisi olmasının yanı sıra her türlü teknik ve idari desteği
sağladı. Verena Keller ve Sergi Herrando Türkiye’nin EBBA2’ye dâhil olabileceğine
başından beri inanarak büyük destek vermiştir. Proje yönetiminde Petr Vorisek ve
Marina Kipson, veri analizinde Katalan Ornitoloji Enstitüsü ekibinden; Sergi Herrando,
David Martí Pino, Gabriel Gargallo, Marc Anton ve Martí Franch’a diğer komite
üyelerinden Ruud Foppen, David Noble, Hans-Günther Bauer, Anny Anselin ve Aleksi
Lehikoinen’e teşekkür ederiz. İsviçre Ornitoloji Enstitüsü (Vogelwarte), Çek Ornitoloji
Derneği (Czech Ornithological Society), Katalan Ornitoloji Enstitüsü (Institut Calatà
d’Ornitologia) ve projenin finans kaynağı olan MAVA Vakfı, EBBA2’ye kurumsal ve mali
destek verdi.
Projenin ilk aşamalarında, Atlasın nasıl bir kurumsal yapı içinde konumlanması gerektiği tartışıldı. Kerem Ali Boyla Atlas ve benzeri projelere ev sahipliği yapabilecek yeni bir vakıf oluşumu için bir çalışma hazırladı ve bir çağrıda bulundu. Bunun üzerine, Atlas projesinin ilk destekçileri olan Ali Rıza Altınok, Asaf Ertan, Emine Nurhan Tekin, Emrah Çoraman, Fikret Can, Fikret Karacan, Hürmüz Yeniceli, Murat Yarar, Ömer Necipoğlu, Taner Şekercioğlu ve Yavuz Eryavuz Şubat 2014’te bir araya geldi. Tartışmalar sonucunda, yeni bir vakıf kurulması yerine Atlasın mevcut kuruluşlardan birinin çatısı altında gerçekleşmesine karar verildi. Asaf Ertan’ın yaptığı bağış projenin çekirdek bütçesini oluşturdu.
İstanbul’da 24 Mart 2014’te projenin başlangıç toplantısı gerçekleşti. EBCC’nin kendi toplantısının ardından, komite üyeleri, kuş gözlemcileri ile bir araya gelerek Üreyen Kuş Atlasının ilk ulusal toplantısını gerçekleştirdiler. Toplantıya katılan Dilek Şahin, Engin Gem, Esra Per, Gernant Magnin, İlker Özbahar, Kiraz Erciyas Yavuz, Nilüfer Araç, Orhan Gül, Ömer Necipoğlu, Özge Balkız, Süreyya İsfendiyaroğlu, Vedat Beşkardeş ve Zeynel Arslangündoğdu, Atlas projesinin sunulan haliyle gerçekçi, yapılabilir ve öncelikli olduğu sonucuna vardılar. Gernant Magnin, EBCC’nin Türkiye Üreyen Kuş Atlası Projesi’ne finansal destek sağlama sürecini hızlandırdı.
Dilek Şahin, projenin başında gönüllü olarak çalıştı ve projenin gelişim aşamasına önemli katkılar sağladı. Fuat Toper ve Sevim Karabıyık Toper’in tavsiyesiyle ekibe Lider Sinav katıldı, böylelikle arazi çalışmalarının tamamlanması ve kuş gözlemcilerinin yüksek katılımı ile projenin başarıya ulaşmasındaki kilit kişi ekibe dâhil oldu. Dilek Şahin’in Atlas ekibinden ayrılmasında sonra Gernant Magnin’in tavsiyesi ile Eylül Dizdaroğlu ekibe dâhil oldu ve yüksek enerjisi ve etkili iletişimiyle kuş gözlemcileriyle güçlü bir birlikteliğin oluşmasına büyük katkılarda bulundu.
EBCC, Türkiye Üreyen Kuş Atlası Projesi’nin finansal destekçisi olmasının yanı sıra her türlü teknik ve idari desteği sağlamıştır. Sergi Herrando, Türkiye’nin EBBA2’ye dâhil olmasını kolaylaştırmış, Verena Keller ise EBCC’nin Türkiye’ye destek vermesine önayak olmuştur. Proje yönetiminde Petr Vorisek ve Marina Kipson, veri analizinde Katalan Ornitoloji Enstitüsü ekibinden; Sergi Herrando, David Martí Pino, Gabriel Gallago, Marc Anton ve Martí Franch diğer komite üyelerinden Ruud Foppen, David Noble, Hans-Günther Bauer, Anny Anselin ve Aleksi Lehikoinen’e teşekkür ederiz. İsviçre Ornitoloji Enstitüsü (Vogelwarte), Çek Ornitoloji Derneği (Czech Ornithological Society), Katalan Ornitoloji Enstitüsü (Institut Calatà d’Ornitologia) ve projenin finans kaynağı olan MAVA Vakfı, EBBA2’nin kurumsal ve mali desteğinin altyapısını sağlamıştır.
WWF-Türkiye projeyi bünyesinde barındırarak Türkiye’de örnek teşkil edecek esnek
ve verimli bir proje yönetimi sağladı. Vakfın güçlü ve kurumsal varlığı sayesinde
projenin etkilerinin kalıcı ve sürekli olacağı şüphesizdir. Başta Vakfın kapılarını açan
Sedat Kalem ve Tolga Baştak, projeyi sahiplenen Aslı Pasinli, Atlas’ın Vakıfta devam
etmesini sağlayan Nergis Yazgan ve Murat Yarar, Doğa Koruma Bölümü adına sonsuz
destek veren Nilüfer Araç ve Ayşe Oruç, iletişimde Yaz Güvendi, Özgür Gürbüz, Berivan
Dural, Ada Dileksiz, yoğun arazi programında gecikmesiz destek sağlayan Zeynep Üzüm
ve Güniz Bursalı, mali ve hukuki desteği veren Zeliha Şahin, Şebnem Mergen, Pınar
Yücel, Mehmet Arif Şavur, Engin Şenol ve Zihni Gürgenç, mali raporun hazırlanmasına
yardım eden Arzu Küçük Balkuv ve Selin Devranoğlu, Ankara ofisinde her konuda
yanımızda olan Eray Çağlayan, Ercan Sütlü, Eren Atak, Nuran Kahya ve bize her zaman
kucak açan ve destek olan tüm WWF-Türkiye ekibine teşekkür ederiz.
Bütün bu çabaların ve katkıların sonucunda EBCC ve WWF- Türkiye’nin değerli katkıları ile Türkiye Üreyen Kuşlar Atlası projesi hayata geçirilerek ornitoloji alanında vatandaş bilimi temelli en büyük ölçekli proje tamamlanmış oldu.
Şüphesiz, KuşBank olmasaydı veri toplama, saklama ve derleme konusu çözülemez
ve böyle bir çalışma gerçekleşemezdi. KuşBank’ın bugüne gelmesine katkı veren,
kurucusu Uygar Özesmi, Sezgin Erdoğan ve emektarı Esra Per’e, Doğa Derneği’ne,
2007 sonrasında WorldBird projesi altyapısında KuşBank’ın devam etmesini sağlayan
Jose Tavares ve RSPB’ye (Kraliyet Kuşları Koruma Derneği) ve 2014 yılından itibaren
KuşBank’ı eBird platformunda yaşatan ve geliştiren Cornell Üniversitesi Ornitoloji
Laboratuvarına ve Türkiye Kuş Kayıt Komitesine teşekkür ederiz. Ayrıca KuşBank’ın
Atlas için daha verimli kullanılmasını sağladıkları için Marshall Iliff, Brian Sullivan,
Chris Wood ve Ian Davies’e teşekkür ederiz.
2014-2017 yılları arasında 140’tan fazla gönüllü, birer ‘vatandaş bilimci’ olarak büyük
bir bağlılık ve özveriyle araziye çıkmış, sayımları metodolojiye uygun olarak yapmış,
gözlem formlarını doldurmuş ve kuş gözlem kayıtlarını bizimle paylaşmıştır. Kuşlara tutkuyla bağlı olan ve kuşlar aracılığıyla doğanın korunmasına katkıda bulunan, aşağıda
adı geçen isimler, bu çalışma için kilit taşı olmuştur: Ahmet Arık, Ahmet Emre Kütükçü,
Ahmet Nayir, Ahmet Yesari Selçuk, Akın İzgin, Alaz Uslu, Ali İhsan Emre, Ali Sinav,
Ali Yalçın Semerci, Alper Tüydeş, Altan Ersin Şen, Aslı Karacan, Aytekin Yaşar, Bahar
Bilgen, Batuhan Yıldırım, Begüm Kaya, Betül Şen, Burak Tatar, Burak Oranlıer, Burcu
Meltem Arık Akyüz, Burcu Yağmur Kabaalioğlu, Bülent Obuz, Canan Atay, Cem Akın,
Cem Orkun Kıraç, Cemil Gezgin, Çağlar Güngör, Çağrı Göcek, Dilan Hevera Kızılocak,
Dilara Arslan, Dilek Şahin, Durmuş Ali Bal, Emine Nurhan Tekin, Emrah Kayhan,
Emrah Yılmaz, Emre Murat Ermiş, Erdem Vardar, Eren Ada, Fatih Bülbül, Fatma
Karahan, Fikret Can, Fuat Toper, Füsun Karacan, Gernant Magnin, Gökçe Altunay,
Gökçe Coşkun, Güney Eroğlu, Halil Mavruk, Harun Orhun, Hayat Karaaslan, Hayri
Kayıkçı, İbrahim Öztürk, İbrahim Uysal, İhsan Eroğlu, İldem Yeltekin, İsmail Eren,
İsmail Sevimler, Kaan Özgencil, Kadri Kaya, Kemal Bankoğlu, Kenan Yüktaşıyan, Kiraz
Erciyas Yavuz, Koray Çeyrek, Korhan Özkan, Kübra Karaman, Lon Briet, Mehmet Çelik,
Mehmet Eren Yalman, Mehmet Göktuğ Öztürk, Mehmet Gül, Mehmet Mahmutoğlu,
Meltem Ünal, Mert Can Aynur, Mert Eren, Merve Ünal, Mete Oğuz, Mihail Iliev, Mine
Ciner Oğuz, Murat Biricik, Murat Yıldız, Mustafa Çoban, Mustafa Çulcuoğlu, Mustafa
Uzun, Nazan Öztürk, Nazif Karacan, Nazlı Avcılar, Nihan Dilşad Dağtaş, Nizamettin
Yavuz, Oğuz Eldeklioğlu, Oğuzhan Mücahit Topçu, Okan Ürker, Onur Okur, Ozan
Abdullah Karaoğlan, Ömer Döndüren, Ömer Faruk Karaoğlan, Ömer Necipoğlu, Ömral
Ünsal Özkoç, Özcan Kılıç, Özden Sağlam, Özge Karaca, Özlem Saygın, Riyat Gül, Salih
Alpay Aloğlu, Serap Kalkan, Serkan Yüceer, Sevim Karabıyık Toper, Sezai Göksu, Sezer
Olivia Kaya, Silvia Ursul, Soner Bekir, Sönmez Yanardağ, Süleyman Kenan Çüngür,
Süreyya İsfendiyaroğlu, Şeyma Gül, Taner Şekercioğlu, Timur Çağlar, Tora Benzeyen,
Tuğba Gözükara, Turgut Ege, Turgut Gazoz, Ufuk Yörükoğlu, Ulvi Kerem Günay, Umut
Tank, Uygar Özesmi, Ümit Malkoçoğlu, Ünal Aynur, Yakup Sancar Barış, Yiğit Sayın ve
Yücel Yeşil. Gül Bahar Edik Kayhan ve Köksal Kayhan arazi çalışmalarına lojistik destek
verdi. Kendilerini projeye adamış gözlemcilerden Cemil Gezgin, Kadri Kaya, Sevim
Karabıyık Toper, Fuat Toper, Bahar Bilgen, Canan Atay, İhsan Eroğlu ve Güney Eroğlu,
gönüllülerce ulaşılamayan kareleri tamamladılar. Ayrıca KuşBank’a kayıt giren bütün
kuş gözlemcilerine teşekkür ederiz.
Arazi çalışmalarında projenin ilk ve son arazilerini yapan; projeye, Türkiye’deki doğa ve
kuş koruma çabalarına sonsuz bir inançla bağlı Gernant Magnin özel bir teşekkürü hak
ediyor.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü uzmanı
Burak Tatar, projeye başından beri elinden gelen her türlü desteği vererek ulaşım
imkânları olmayan karelerin tamamlanmasında büyük katkıda bulundu. Osman
Erdem de birçok alanda araç bulunmasında yardımcı oldu. Birçok ilde zamanın il şube
müdürleri araç ve sürücü desteği sağladı. Adana İl Şube Müdürü (Şb. Müd.) Erdal
Ceyhan’a ve Yumurtalık Doğa Koruma ve Milli Parklar Şefi Vahap Avcı’ya, Balıkesir
İl Şb. Müd. İlker Baldan’a ve Burhaniye Doğa Koruma ve Milli Parklar Şefi Ömer
Atasoy Tanrısever’e, Burdur İl Şb. Müd. Tamer Yılmaz’a, Çorum İl Şb. Müd. Mustafa
Gözler’e ve Orman Mühendisi Hayri Kömür’e, Diyarbakır İl Şb. Müd. Erdal Seven’e
ve Ergani Doğa Koruma ve Milli Parklar Şefi Murat Yıldırım’a, Giresun İl Şb. Müd.
Ertan Kuduban’a, Isparta İl Şb. Müd. Hasan Eryiğit’e, Kahramanmaraş İl Şb. Müd.
Hacı Kalınkütük’e, Karabük İl Şb. Müd. Ahmet Işık’a ve Orman Mühendisi İsmail
Sevimler’e, Konya İl Şb. Müd. Zeki Güney’e, Malatya İl Şb. Müd. Bekir Korkmaz’a,
Ordu İl Şb. Müd. Ali Hıdır’a, Sinop İl Şb. Müd. Nurullah Gürkan’a ve Orman Mühendisi
Fatma Karahan’a, Trabzon İl Şb. Müd. Akif Ümüzer’e, Zonguldak İl Şb. Müd. Sezgin
Örmeci’ye ve arazi çalışmalarına katılan görevli personele teşekkür ederiz. Çorum,
Oğuzlar İlçe Belediyesi’ne, Muğla, Köyceğiz İlçe Belediyesi’ne ve Fethiye Orman İşletme
Müdürlüğü’ne verdikleri destek için teşekkür ederiz.
Samsun’da Ekim 2015’te gönüllülerle bir araya geldiğimiz ilk toplantıda bizi Yakup
Sancar Barış, Kiraz Erciyas Yavuz, Ömral Ünsal Özkoç ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Ornitoloji Araştırma Merkezi ağırladı. Çalıştaya katılan kuş gözlemcileri, 2016 yılında
katılımın artması için değerli destekler verdi. Başak Şentürk, Cemil Gezgin, Dilek Şahin,
Eray Çağlayan, Ergün Bacak, Fatma Karahan, Fikret Can, Hayat Karaaslan, İhsan Eroğlu,
İlker Özbahar, Kadri Kaya, Kübra Karaman Arslan, Mehmet Eren Yalman, Muna Genç,
Mustafa Uzun, Nizamettin Yavuz, Oğuz Mülayim, Özlem Saygın, Semanur Dağcı, Taner
Şekercioğlu, Utku Perktaş ve Yaz Güvendi’ye teşekkür ederiz. Çalıştayda kolaylaştırıcılık
yapan Taner Şekercioğlu’na ve arka planda destek veren Neslihan Özgüneş’e çok özel
teşekkürler.
Ankara’da Ekim 2016’da yapılan toplantıya Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü’nden
Dr. Utku Perktaş ev sahipliği yaptı. Toplantıya katılan gözlemci, fotoğrafçı ve
araştırmacılar Atlas’ın ülke çapında sahiplenildiğini gösterdiler: Ahmet Demir, Ahmet
Nayir, Alaz Uslu, Alpay Salih Aloğlu, Alper Tüydeş, Burçin Feran, Çağrı Göcek, Cem
Akın, Cem Orkun Kıraç, Cemil Gezgin, Emine Nurhan Tekin, Eray Çağlayan, Esra Per,
Fatma Karahan, Ferit Başbuğ, Fikret Can, Güler Bozok, Halil Fırat, İhsan Eroğlu, Kaan
Özgencil, Kadri Kaya, Korhan Özkan, Kuzey Cem Kulaçoglu, Lale Aktay, Mehmet Göktuğ
Öztürk, Mehmet Gül, Mehmet Mahmutoğlu, Melike Karaca, Mert Eren, Muhammed Ali
Şahutoğlu, Mustafa Çulcuoğlu, Mustafa Uzun, Nazlı Avcılar, Nilüfer Araç, Nizamettin
Yavuz, Özmen Yeltekin, Okan Ürker, Ömral Ünsal Özkoç, Özge Karaca, Özlem Saygın,
Yakup Sancar Barış, Seda Berna Baykal, Sezai Göksu, Süleyman Kenan Çüngür, Fuat
Toper, Sevim Karabıyık Toper, Tora Benzeyen ve Turan Çetin. Ankara toplantısında
kolaylaştırıcılık yapan Cem Orkun Kıraç’ın kuş gözlemcilerini Atlas projesine dâhil
etmemize büyük katkısı vardır.
Sadece Türk gözlemciler değil aynı zamanda yabancı gözlemciler de Atlas’ın arazi
çalışmalarına katıldı. Yabancı gözlemcilerden Robert Manzano Rubio (İspanya), HansGünther
Bauer ve Meinrad Kneer (Almanya), Istvan Kovacs ve Reka Kiss (Romanya),
Brecht de Meulenaer (Belçika), Pavel Štěpánek (Çekya), Mihail ‘Mişo’ Iliev (Bulgaristan)
ve Rob van Westrienen (Hollanda) yerli gözlemcilere destek olmuş ve gözlem yapılan
kare sayısını arttırmıştır. İstanbul’da ikamet eden Pedro Fernandez Büyükçekmece
Gölü çevresindeki karelerin tamamlanmasında önemli katkı sağladı. Szabó D. Zoltán
(Macaristan), Istvan Kovacs ve Reka Kiss’in, Stoycho Stoychev (Bulgaristan) de
Mihail ‘Mişo’ Iliev’in gelmesine aracı oldu. IOC (Katalan Ornitoloji Enstitüsü) 2014
yılında Roberto Manzano Rubio’nun Türkiye seyahatini finanse etti. Macar yırtıcı kuş
uzmanı Halmos Gergö ve Péter Palatitz aladoğanın Türkiye’deki ilk üreme kaydını
değerlendirmemize yardım etti.
Veri toplama aşamasında birçok kuş gözlemcisi, araştırmacısı ve bilim insanı kuş gözlem
kayıtlarını Atlas projesi ile paylaştı: Ahmet Demir, Arzu Gürsoy Ergen (dikkuyruk),
Asaf Ertan, Atilla Durmuş (Van Gölü martısı ve gece balıkçılı), Barbaros Demirci, Birol
Hatinoğlu, Cansu Özcan (şah kartal), Cem Orkun Kıraç, Cemal Can Bilgin, Cemal
Özsemir (Amasya ve Osmaniye), Cemil Gezgin, Cenk Polat, Çağlar Güngör, Danae
Portolou (Midilli Adaları), Elif Yamaç (kara akbaba), Emine Sühendan Karauz (deniz
kuşları), Esra Per, Emrah Çoban (Kuyucuk Gölü), Güler Bozok, Hakan Karaardıç (Kayseri
ve Niğde), Halil Fırat, Hans-Günther Bauer, Horvath Marton (şah kartal ve bozkır
kartalı), Itri Levent Erkol (şah kartal), İhsan Eroğlu, İlker Özbahar, İlker Özek, Jochen
Hölzinger, Kadri Kaya, Kiraz Erciyas Yavuz (Tokat ve Artvin), Korhan Özkan, Kuzey Cem
Kulaçoğlu, Max Kasparek, Mehmet Gül, Mehmet Ünlü (Kayseri ve Kastamonu), Murat
Biricik, Murat Uyman, Mustafa Çulcuoğlu, Mustafa Erturhan, Nizamettin Yavuz, Nursen
Aksan, Orhan Gül (Aydın ve Manisa), Ortaç Onmuş (leylek), Ömer Döndüren, Ömer
Necipoğlu, Özmen Yeltekin, Seda Avcı, Soner Oruç, Süleyman Ekşioğlu (Hersek Lagünü,
Ağyatan Lagünü, Akyatan Lagünü, Tuzla Lagünü, Çöl Gölü, Dipsiz Lagünü, Nallıhan
Çayırhan Kuş Cenneti), Thomas Stuart, Tobias Epple, Veysel Kahraman, Yakup Şaşmaz.
Konya Atlası verilerini sağlayan Güven Eken’e ve bu verileri dijitalleştirmemizde destek
veren Özge Balkız ve DKM ekibine de teşekkür ederiz. Araştırma kurumlarından DKM
adına Uğur Zeydanlı ve Özge Balkız, DAD adına Osman Erdem veri paylaşımında
bize çok destek oldu. DHKD’nin eski Kuş Gözlemciliği Sorumlusu Bahtiyar Kurt 2001
yılındaki ilk atlas projesinin dokümanlarını paylaşarak projenin kuruluş aşamasında
büyük kolaylık sağladı. Hilary Welch, Geoff Welch 2002 Güney Doğu Anadolu Atlas
Projesi’nin belgelerini ve DKM’den Uğur Zeydanlı Anadolu Diyagonali Kuş Atlası’nın
verilerini paylaştı.
Bölge toplantılarının gerçekleşebilmesi için Taha Akkuş ve Fatma Şen Doğa Aktiviteleri
Grubu Derneği Spor Kulübü’nün, Erdem Vardar Yuva Derneği’nin, Kaan Özgencil
ODTÜ Biyoloji Bölümü’nün, Nazlı Avcılar Toplum Gönüllüleri Vakfı’nın, Osman Erdem
Doğa Araştırmaları Derneği’nin kapılarını açtılar. Açık Radyo ekibi, TEMA Vakfı’ndan
Esra Ergin ve Esra Yazıcı Gökmen, İz TV’den Pınar Kılıç ve Canan Aydın projenin
ulusal ölçekte duyurulmasına katkı verdi. EBCC’nin Bird Census News isimli bülteninin
editörü Anny Anselin, BirdLife International’dan Sanya Khetani Shah, OSME’den
Richard Porter ve Rob Sheldon projenin uluslararası ölçekte duyurulmasını sağladı.
Başak Şentürk eğitim videolarını oluşturmamızı sağladı. Stajyerler Okan Ata Küçük,
Melike Karaca, Kardelen Köylü ile gönüllülerimiz Kutay Büyüktopçu, Serkan Yüceer
ofis çalışmalarında katkı verdi. Coğrafi bilgi sistemi uzmanı Engin Gem, tür yayılış
haritalarını kullanarak her karede olması beklenen tür listesini hazırladı. İnternet
sitesinin kurulumunu Ahmet Kunduracı sağladı.
Esra Per, Kiraz Erciyas Yavuz, Korhan Özkan ve Sedat Kalem raporu alıcı bir gözle
ve dikkatle okuyarak elinizdeki bu kaliteli raporun oluşmasına katkıda bulundu.
Ender Ergün tüm uzmanlığı ve estetik kaygılarıyla raporun ve özellikle haritaların
daha okunur hale gelmesine katkı verdi. Son olarak, Türkiye Üreyen Kuş Atlası raporunda yayımlamak üzere bizimle çizimlerini paylaşan Tora Benzeyen ve fotoğraflarını paylaşan tüm kuş ve doğa fotoğrafçılarına teşekkür ederiz.