Kuş Atlasından Yeni Yıl Mesajı

Değerli Kuş Atlası Dostları,

© Mustafa Erturhan

Bir yılın daha sonuna gelirken, size Kuş Atlası ve dolayısıyla Türkiye ornitolojisi açısından bu çok değerli yılda yapılan çalışmaları ve kazanımları derleyip aktarmak istiyoruz.

2014 yılında başladığımız, daha geniş katılıma da 2015 yılında kavuştuğumuz Atlas Projesi’nin sonuna yaklaşıyoruz. Bu projenin başarılı olmasının tek nedeni, gönüllü kuş gözlemcilerinin zaman ve imkanlarını, bu proje doğrultusunda gidilmemiş alanlara doğru yönlendirmeleri oldu. Yüzlerce kuş gözlemcisi üreme döneminde, son derece özverili ve metodik çalışarak Kuş Atlası’nı oluşturacak verileri oluşturmamıza yardım ettiler. Bu bağlamda her türlü katkı veren herkese bir teşekkür borçluyuz.

Türkiye kuşlar açısından şüphesiz çok zengin, ancak diğer yandan bir o da büyük bir ülke. Ülkemizdeki 375 kareyi tamamlanın gerçekçi olmadığını bildiğimiz için karelerin sadece yarısını tamamlamaya çalıştık. 4 yılda gerçekleştirilen binlerce saat gözleme rağmen, ülkenin karelerinin yaklaşık 120 tanesini tamamlayabildik. Bu aşamada daha önce yapılmış bölgesel atlas çalışmaları yardımımıza koştu. Anadolu Diyagonali ile Akdeniz ve Konya bölgesinde yapılan atlaslar (DKM), Kuş araştırma raporları (DAD), Güneydoğu Anadolu Atlası (DHKD) ve yine bölgesel ölçekteki Akdeniz Atlası (DKM&WWF), Yıldız Dağları Biyosfer Rezerv Projesi, Erciyes Atlası, Palas Tuzla Gölü Atlası, Karaburun Atlası’nı ana veri tabanımıza aktardığımızda belirli bölgelerdeki eksikliği büyük ölçüde gidermiş olduk.

Atlas projesi başlayana kadar üreme kodu kavramı kuş gözlemcileri arasında çok bilinen bir konu değildi. eKuşbank’ta kaydedilmiş binlerce gözlem, üreme kodu bulunmasa da, atlas açısından son derece değerli olabilirdi. Ekibimizin her tür için oluşturduğu mevsimsel fenoloji tabloları sayesinde bu verileri güvenli şekilde kullanmanın yöntemini geliştirdik ve 100.000 satır gözlemi ana veritabanımıza dahil ettik.

Kuş Atlası kuş gözlemcilerini ve araştırmacılarını bir araya getiren kolektif bir çalışma modeli oluşturdu. Bağlantıya geçtiğimiz onlarca akademisyen bizlerle değerli verilerini paylaştı. Bu şekilde sadece vatandaş bilimi değil, STK’lar ve akademinin katılımı ile arzu ettiğimiz ortak çalışma platformunu oluşturmuş olduk. Yılın son aylarında tüm bu verileri işlemek için çok ciddi mesai harcadık. 200.000 satır gözlem verisini işlediğimizde yaklaşık 40.000 satırlık devasa bir bilgi kaynağını oluşturduk, hala da üzerinde çalışıyoruz. Sanırım koca ülkede sadece 10-15 kare dışında tüm karelerin tamamlanmış olduğunu söyleyebileceğiz.

Peki önümüzdeki dönemde çalışmalar nasıl devam edecek? Veri toplama büyük ölçüde tamamlanmış olsa bile 2018 yılında http://mapviewer.ebba2.info/atlas/turkey sitesinde paylaşılan haritalardaki eksik kareleri ziyaret etmeye çalışacağız. Projemizi hem teknik, hem mali olarak destekleyen Avrupa Kuş Atlası Projesi kapsamında, veri analizi ve modelleme çalışmaları devam edecek ve 2020 yılında Türkiye’nin de dahil olduğu büyük Avrupa Atlası kitabı yayımlanacak.

Biz de bu 4 yıllık proje dahilinde geliştirdiğimiz kapasiteyi ve birikimi yaşatmak adına, halihazırda atlas için çalışan uzmanlar ve akademisyenlerden oluşan bir “Çalışma Grubu”nun kurulması fikrini geliştirdik. Bu sayede atlas bünyesinde gelişen kapasite, iletişim ağı ve bilgi akışını koruyarak, tüm kuş gözlemcileri ve fotoğrafçıları bir araya getirmeye devam edeceğiz. Atlas projesi kapsamında gerçekleştirdiğimiz çalışmaları ve kazanılan tecrübeleri, önümüzdeki aylarda WWF-Türkiye’nin katkılarıyla basılacak bir final raporu ile paylaşacağız.

Lütfen eKuşbank’a kodlu ve kodsuz (üreme dönemi dışındaki) kayıtlarınızı girmeye devam edin. Artık girilen her kaydın, kuşların ve yaşadıkları doğal alanların korunması için en etkili şekilde kullanılabileceğinden şüpheniz kalmasın.

Herkese mutlu, sağlıklı, esenlik dolu ve bol kuşlu bir 2018 dileriz,

Kuş Atlası Projesi adına,
Kerem Ali Boyla