Eğer henüz bir eKuşbank veya eBird hesabınız yoksa açmak için bu bağlantıyı kullanabilirsiniz.

eKuşbank’a Atlas Verilerini Yükleme

1. Bireysel hesabınızla e-Kuşbank’a giriş yapın (giriş sayfasına erişim için tıklayın) ve ana sayfadaki benim sayfam (My eBird) seçeneğine gelin.

2. Açılan sayfada gözlem girişi’ne tıklayın ve gözlem noktasının koordinatlarını girin.
e-Kusbank’a kayıt girişi için UTM kordinatları ondalık formata (Decimal Degrees) dönüştürülmüş olmalı. Bağlantıyı kullanarak bu işlemi yapabilirsiniz ya da arazi çalışmaları sırasında başlama ve bitiş koordinatlarınızın hem UTM hem Lon, Lat (ondalık) formatını kaydedebilirsiniz. Böylece eKuşbank’a kayıt girerken dönüştürme yapmanıza gerek kalmayacaktır. Bağlantıda UTM koordinatını oluşturan değerlerin (6 haneli sayı, 7 haneli sayı, dilim numarası ve sayısı) ayrı ayrı girileceği kutucuklar var. Kaydı 10×10 km2 için girecekseniz, 6 ve 7 haneli sayıların son 4 basamağını dönüştürücüde ”5” olarak girin (bkz: Şekil 1). Bu sayede yer işaretini 10×10 km2 ‘nin tam ortasına koymuş olacaksınız. Bulduğunuz değeri eKuşbank’ta ‘’Enlem ve Boylam Bilgisiyle Bul’’ seçeneğindeki kutulara yükleyin.
1×1 km2  için kayıt girerken, kare içinde yürüyüşe başladığınız UTM koordinatını ondalık koordinata dönüştürün ve kaydedin. Bir sonraki sayfaya devam ettiğinizde harita üzerindeki yer işaretini göreceksiniz. Arazideki konumunuzu buradan doğrulayabilirsiniz. Yürüyüşü bitirdiğiniz noktanın koordinatını notlar kısmına yazın. (bkz: Şekil 1).

3. “Alan İsmi Gir” kutucuğuna “ATLAS KARESİ” yazın, ardından 10×10 km2’ye ait kare kodunu ve bu kareye ait birlik kare adını girin. (örnek: Atlas Karesi 36SUK22-13, buradaki ”22” ellilik karenin içinde bulunan onluk karenin adıdır ve ”13” bu onluğun içindeki birliğin adıdır). Bu 10×10 km kare adının ve 1×1 km kare adının nasıl oluşturulduğunu bağlantıdan kontrol edebilirsiniz.

4. “Tarih ve Gözlem Bilgileri” kısmına gözlem yaptığınız tarihi girin. Eğer yaptığımız gözlem 1×1 km2 içinde 1 saatlik veya 1 km kare içindeki yürüyüş sırasında yapılan sistematik gözlemse, “Seyyar” faaliyetini seçin. Süre kısmına arazide yürüyüşe harcadığınız zamanı girmelisiniz. Eğer gözleminize ara verdiyseniz, toplam yürüyüş süresini girdikten sonra sistematik gözleme hangi saatler arasında ara verdiğinizi notlar kısmına ekleyin. Faaliyeti rastlantısal gözlemler oluşturuyorsa, yani gözlemi kare içindeki sistematik çalışmanızın dışında kalan zamanda ya da mekanda yaptıysanız “Tesadüfi” seçeneğini seçin.

5. Gözleminizle ilgili faydalı olacağını düşündüğünüz her türlü bilgiyi en alttaki notlar kutusuna ekleyebilirsiniz.

6. “Ne Gördün veya Duydun” kısmına gördüğünüz türleri ekleyip tür listenizi oluşturun. Eklediğiniz türler için sayı belirtin (10’dan azsa). On ve üzeri birey sayısı için 10 değerini girin.  Herhangi bir sayı değeriniz yoksa büyük harfle‘’X’’ yazarak kutuyu doldurun.

7. Tür adının sağında yer alan ‘’Ayrıntıları Gir’’ sekmesine tıklayın ve burada ‘’Üreme Kodları’’ sekmesinden türe ait üreme kodunu seçin. Belirtmek istediğiniz başka ayrıntılar varsa onları da girebileceğinizi dikkate alın (bkz: Yaş ve Cinsiyet, Petrole Bulanmış Kuşlar, Medya, Ayrıntılar).

8. 1×1 km karede tanımladığınız tüm kuş türlerini girdikten sonra “Evet”i işaretleyin ve “Tamam”a tıklayın.

eKuşbank’a kayıt girişiniz tamamlandı!

eKuşbank’a Veri İşlenmesi

Atlas çalışmasında bir günlük arazi çalışmanız sonunda girmeniz gereken veriler şunlardır:
1. (…) kodlu 1’lik karedeki sistematik gözlemler
2. (…) kodlu 1’lik karedeki sistematik gözlemler
3. (…) kodlu 1’lik karedeki sistematik gözlemler
4. (…) kodlu 1’lik karedeki sistematik gözlemler
5. 10’luk kare içinde yapılan serbest gözlemler
– sistematik gözlemlerde çıkmayan diğer türlerin kayıtlarını içerir
– bir saatlik sürenin öncesinde veya sonrasında kaydedilen türleri içerir
6. 10’luk kare içinde ürediği düşünülen türlerin sayı tahminleri (10’a kadar sayı belirtilir, 10’dan fazlaysa >10 şeklinde kaydedilir).

Türkiye Üreyen Kuş Atlası, 2. Avrupa Üreyen Kuş Atlası‘nın bir parçasıdır. Projenin çalışanları, Türkiye’nin üreyen kuş envanterini çıkarmak  amacıyla bir araya gelen gönüllü kuş gözlemcileridir.

Her kesimden ve yaştan insanın yapabileceği kuş gözlemciliği son yıllarda sadece bir hobi olmaktan çıkıp herkesin bilimsel veri toplamasına izin verecek şekilde gelişmiştir. Vatandaş bilimi, yani kamunun bilim insanlarıyla işbirliği yaparak bilimsel araştırmaya dahil olması özellikle kuş gözlemcileri arasında çok yaygındır ve bilimsel çalışmaların önemli bir parçası haline gelmiştir. Tüm dünyada vatandaş bilimiyle üretilen veri ve oluşturulan koruma stratejileri bu yöntemin ne kadar verimli olduğunu göstermektedir.

Üreyen Kuş Atlası çalışması Türkiye’de vatandaş biliminin en iyi örneklerinden biridir. 2. Avrupa Üreyen Kuş Atlasının bir parçası olan ve 2014 yılında başlayan çalışma Türkiye’de üreyen kuş türlerine dair bilgi toplayarak bu türlerin dağılım haritalarını oluşturmayı hedeflemiştir.

Kuş Atlası Projesinin arkasında küçük bir çekirdek ekip mevcut. Bu ekip Kerem Ali Boyla, Lider Sinav, Dilek Eylül Dizdaroğlu, Dilek Şahin ve Süleyman Ekşioğlu’ndan oluşmaktadır. Kuş Atlası Projesi WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) altında yürütülmüştür. Projenin destekçisiyse Avrupa Kuş Sayım Konseyi’dir (EBCC).

EBCC hakkında daha fazla bilgi için: www.ebcc.info

WWF-Türkiye hakkında daha fazla bilgi için: www.wwf.org.tr

Doğanın herhangi bir noktasına gidin, kuşlar oradadır! Kuşların bu görünürlüğüne değişik renkleri, boyutları ve davranışları da eklenince insanların kuşları izleme hevesi anlaşılabilir. Kuşları izlediğinizde sadece onların değil yaşadıkları alanların durumuna dair de bilgi toplayabilirsiniz. Çünkü doğadaki karmaşık besin ağlarında üst seviyelerde yer alan kuşların durumu, besin zincirinin daha alt düzeylerindeki canlıların durumuna yönelik ipuçları verir. Kuş gözlemi doğayı incelerken kullanabileceğimiz basit ve değerli bir yöntemdir.

Her kesimden ve yaştan insanın yapabileceği kuş gözlemciliği son yıllarda bir hobi olmaktan çıkıp herkesin bilimsel veri toplamasına izin verecek şekilde gelişti. Vatandaş bilimi, yani kamunun bilim insanlarıyla işbirliği yaparak bilimsel araştırmaya dahil olması özellikle kuş gözlemcileri arasında çok yaygın hale geldi ve bilimsel çalışmaların önemli bir parçası oldu. Tüm dünyada vatandaş bilimiyle üretilen veriler doğrultusunda oluşturulan koruma stratejileri, yöntemin ne kadar verimli olduğunu göstermektedir. Üreyen Kuş Atlası çalışması Türkiye’de vatandaş biliminin güzel örneklerinden biridir.

2014 yılında başlayan Üreyen Kuş Atlası projesi Türkiye’de üreyen kuş türlerine yönelik bilgi toplayarak bu türlerin dağılım haritalarını oluşturmayı hedeflemektedir.

Neden yapıyoruz?

Türkiye’de kuş gözlemciliğinin başlangıcı 1920’li yıllara dayansa da ülkede bu güne kadar yapılan büyük ölçekli kuş araştırmalarının sayısı çok azdır. Kuş Atlası, kuş gözlemcilerinin katılımıyla ülke çapında yürütülecek ve üreyen kuşların dağılımlarını haritalayacaktır. Böylesine kapsamlı bir veri, yapılacak herhangi bir bilimsel çalışma ve / veya yönetim kararı için gereken temel veridir. Atlas çalışmasının gelecekte Türkiye’de gerçekleştirilecek kuş araştırmaları ve alan koruma çalışmaları için altlık oluşturması beklenmektedir.

Ne yapıyoruz?

Daha kolay çalışabilmek ve verileri daha sistematik toplayabilmek adına Türkiye’yi 50×50 km büyüklüğündeki 333 kareye böldük ve dört yıl içinde bunların 160’ını bitirmeyi hedefliyoruz.

Bu kadar çok karede veri toplamak ancak kuş gözlemcilerinin hem ülke genelinde hem de yereldeki katılımıyla mümkün. Hedefimize ulaşmak için KuşBank, Trakuş gibi internet siteleri ve sosyal medyayı kullanarak mümkün olduğunca çok kuş gözlemcisine ulaşıp, onlarla işbirliği yapmaya çalışıyoruz. Kuş gözlemcilerine ulaştığımızda hangi karede çalışmak istediklerini öğreniyor ve çalışma yöntemine ilişkin detaylı bir plan yapıyoruz. Arazi çalışması öncesinde çalışma alanının kapsamlı haritalarını ve bu alanda görülmesi olası kuş türlerinin listesini gönüllülerle paylaşıyoruz. Burada hedef, gözlemcilere alanı ve türleri önceden tanıma fırsatı sunarak yapılacak gözlemin kalitesini artırmak. İhtiyaç duyulan bölgelerde çalışma alanlarını ziyaret ederek gönüllü ekiplere yöntemimizi anlatıyor, gözlemlere destek sağlıyoruz. Toplanan veriler herkesin ulaşabileceği bir veri tabanına (e-Kuşbank) yükleniyor, paylaşılıyor, analiz ediliyor.

Bugüne kadar neler yaptık?

– Arazi çalışmalarına iki yılda ortalama 90 gönüllü kuş gözlemcisi dahil oldu. Gönüllüler 50×50 km büyüklüğündeki 76 karede Atlas metodunu uygulayarak üreyen kuş türlerine yönelik veri topladı. Türkiye’de üreyen 320 kuş türünün 290’dan fazlası bu çalışmalar sırasında kaydedildi.

– Eylül 2016’da Kuş Atlası ekibi olarak Almanya’nın Halle kentinde düzenlenen BirdNumbers2016 konferansına katıldık. Avrupa’daki Atlas çalışmalarını koordine eden EBCC (Avrupa Kuş Sayım Konseyi) tarafından 3 yılda bir düzenlenen ve kuşlarla ilgili araştırmaların sunulduğu konferansta Kuş Atlası projesinin son durumunu anlatan poster, bilim komitesi tarafından verilen ikincilik ödülünü kazandı.

– EBCC (Avrupa Kuş Sayım Konseyi) 2015 Kasım ayında yaptığı toplantıda Türkiye’de elde edilen ilk sonuçları ve proje hakkındaki gelişmeleri diğer ülkelerin Kuş Atlası koordinatörlerine sundu.

– 2015’in Ekim ayında, Atlas çalışmasına katılan ve katılmak isteyen gönüllüler ile Türkiye’deki kuş bilimcileri bir araya getirecek bir toplantı düzenledik. Samsun’da gerçekleştirilen toplantıya Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ornitoloji Araştırma Merkezi yetkilileri ve birçok farklı ilden 28 kişi katıldı. Toplantı kapsamında katılımcılara Kuş Atlası projesini anlattık ve bir açık oturum düzenledik. Kızılırmak Deltası’na giderek, Atlas metoduna yönelik bir uygulama yaptık. 2016’da yapılan arazi çalışmalarını planlarken bu toplantının çıktılarını kullandık.

Kuş Atlası isteyen herkesin katkıda bulunabileceği bir toplum projesidir. Projede yer almak isteyen herkes proje ekibiyle iletişime geçebilir.

Serbest kayıt toplama aşaması sistematik kayıtlar sırasında alınmamış ve eksik kalan tür kayıtlarını tamamlamak için çok önemli ve gereklidir.

Tekrar ana konuya gelecek olursam yukarıda bahsettiğim gözlemlerin kayilari 10x10km kare birim alanda toplandığında Atlas çalışması için en ideal serbest kayıtları oluşturur.

Serbest kayıt formu doldurmak için izlenecek sıra ve bu sıraya göre arazi kayıt formunu doldurma.

• İlk etapta sağ üst köşedeki kare adı kutusuna 50’lik kare adını giriniz. Daha sonra bir alt kutuya geçin ve arazi tarihini girin.

Bu kayıt formuna hangi 10x10km karelerde çalışma yapıldığı ayrı ayrı yazılabiliyor.

Serbest kayıtlar herhangi bir anda toplanan kayıtlar olsa da bu kayıtların hangi 10x10km kareden geldiği çok önemli. Rastgele kayıt formları da bu konuda doldurulması gereken önemli bilgi depolama araçlarıdır.

• Daha sonra sol taraftaki gözlemciye ait genel bilgiler bölümünü doldurunuz.

• Hangi türü gördüğünüzü türün adını ilk kutuya girerek kayıt etmeye başlayın. KR sekmesine 10×10 adını giriniz. Bu ad ilk etapta girdiğiniz 50lik adına göre değişir. Eğer adı 2 ile biten bir 50likte çalıştıysanız 00-44 arasındaki numaralı 10luklardan serbest kayıt toplamış olursunuz. Eğer adı 3 ile biten 50likte çalıştıysanız 55-99 arasındaki numaralı 10luklardan rastgele kayıt toplamış olursunuz.