Yazar arşivleri: yonetici

İkinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası tamamlanmak üzere!

İkinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası’nın (EBBA2) Aralık 2020’de kitap olarak yayımlanması planlanıyor. Kitap yayımlandıktan daha sonra projenin çıktıları çevrim içi olarak da sunulacaktır. Yaklaşık 120 bin saha çalışanının yardımıyla, muhtemelen Avrupa’daki en büyük vatandaş bilimi projesi olarak tüm bölgenin % 96’sını kapsamaktadır. Avrupa’daki yerli ve yabancı 596 kuş türünün üreme dönemi dağılımı ve bollukları hakkında güncel bilgiler sağlayacaktır. Birinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası için 1980’lerde toplanan veriler ile karşılaştırıldığında, Avrupa’da üreyen kuşların dağılımlarında belirgin değişiklikler görülmektedir. İkinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası projesinin verileri ve çıktıları, değişimlerin itici güçlerinin anlaşılması için gelecekte yapılacak olan araştırmalarda, doğanın korunmasında ve gerekli politikaların belirlenmesinde temel olacaktır.

Avrupa Kuş Sayım Komitesi (EBCC) on yıl önce yeni bir üreyen kuş atlası organize etme kararı aldı

Avrupa’daki ornitologların ilk kolektif çalışması olan Birinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası’nın çıktıları araştırmalarda ve doğanın korunmasında yaygın olarak kullanılmıştır (Herrando ve ark., 2019). Yayımlandığı 1997 yılından bu yana, Avrupa’nın arazi örtüsü ve iklimindeki değişimler kuşların dağılımını ve bolluğunu etkilemiştir. Bu durum, Avrupa Kuş Sayım Komitesi’nin (EBCC, www.ebcc.info) 2010 yılında İspanya, Caceres’te düzenlediği konferansta ikinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası’nı (EBBA2) organize etme kararını almasındaki gerekçelerden biridir. Avrupa Kuş Sayım Komitesi (EBCC) çok geçmeden iletişim ağını şimdiye kadar kıta ölçeğinde yapılmış en büyük vatandaş bilimi projesi olarak düşünülmesi gereken bu proje için planlamaya ve seferber etmeye başlamıştır. Avrupa Kuş Sayım Komitesi (EBCC) koordinasyon rolünü yeni Atlas yönetim kuruluna devretti ve gündelik çalışmalar, İsviçre Ornitoloji Enstitüsü (SOI, www.vogelwarte.ch), Katalan Ornitoloji Enstitüsü (ICO, www.ornitologia.org/ca/) ve Çek Ornitoloji Derneği (CSO, www.birdlife.cz) uzmanlarından oluşan koordinasyon ekibine devredilmiştir. Projeye başka birçok kişi ve kuruluş da katkıda bulunmuştur (www.ebba2.info).

Binlerce saha çalışanı 2013-2017 yılları arasında Avrupa genelinde veri topladı

Bu proje, geniş mekansal ölçeği ve ülkelerin yaklaşımlarındaki çeşitlilik nedeniyle zorlayıcıydı. İkinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası (EBBA2), Rusya ve Kazakistan’ın Avrupa bölümünü, tüm Türkiye’yi, Kıbrıs’ı, Atlantik ve Kuzey Kutbu Okyanusu ile Akdeniz’deki takımadalar dahil olmak üzere tüm Avrupa’yı kapsamaktadır. Ulusal koordinatörler ağına danışarak, standart olsa da basit bir metodoloji geliştirilmiştir (Herrando ve ark., 2013). Saha çalışanları, ulusal koordinatörlerin rehberliğinde, 50×50 km’lik karelerden oluşan bir ızgarada türlerin varlıkları ve üreme durumları hakkında veri toplamıştır. Toplam alanın %96’sını oluşturan 5110 adet 50×50 km’lik kare incelenmiştir. Yetkin ornitologlar (kuş bilimci) ve kuş gözlemcileri tarafından yer, tarih ve üreme durumu (atlas üreme kodu) hakkında bilgiler de dahil olmak üzere üreyen kuşlara yönelik yapılan her kuş gözlemi yararlı olmuş ve sonuçlara katkıda bulunmuştur. Ayrıca saha çalışanları, belirli bir zaman diliminde gözlemlenen türlerin tam listesini oluşturmak amacıyla daha sistematik araştırmalar da gerçekleştirmiştir. Yaklaşık 120 bin saha çalışanı türlerin varlıkları ve atlas üreme kodları ile ilgili verilere katkıda bulunurken, 35 bin kadarı sistematik süreli tür araştırması yapmıştır. Çevrim içi veri tabanları aracılığıyla toplanan veriler de yararlı olmuştur (bkz. www.eurobirdportal.org).

Şekil 1. Sırbistan ve Bosna-Hersek gibi bazı ülkelerde yöntem uygulamalarının yapıldığı alan eğitimleri genellikle EBCC uzmanlarının aktif katılımıyla düzenlenmiştir (© Petr Voříšek ve Verena Keller).

Şekil 2. Sırbistan ve Bosna-Hersek gibi bazı ülkelerde yöntem uygulamalarının yapıldığı alan eğitimleri genellikle EBCC uzmanlarının aktif katılımıyla düzenlenmiştir (© Petr Voříšek ve Verena Keller).

Çevrim içi araçlar, ulusal veri kümelerinin toplanmasına ve kontrol edilmesine yardımcı oldu

Veri tabanındaki son veri setinde 5110 adet 50×50 km’lik kareden yaklaşık 600 türe ait 500 bin veriden oluşan 48 ulusal veri kümesinin toplanması sadece çok sayıda kayıttan dolayı bir zorluk teşkil etmemektedir. Örneğin, iki veya daha fazla ülkenin sınırı boyunca yer alan karelerden elde edilen bilgiler, nihai bolluk değerlerinin ayarlanmasını gerektirmiştir. Ayrıca, genel olarak veri kalitesini kontrol etmek veya tür listelerini standartlaştırmak karmaşık bir iştir. Bu zor iş, ICO’da (Katalan Ornitoloji Enstitüsü) geliştirilen ve koordinasyon ekibinin verileri çevrim içi bir şekilde ulusal koordinatörler ve tür uzmanlarıyla paylaşmasına izin veren çevrim içi araçlar sayesinde daha kolay olmuştur.

Şekil 3. EBBA2’nin kapsamı: EBBA2 alanının büyük çoğunluğu saha çalışması kapsamındadır. Kapsanmayan veya yetersiz kapsanan 50×50 km’lik kareler genellikle uzak bölgelerdeki veya başka nedenlerle erişimin zor olduğu alanlardaki karelerdir.

İletişimimiz e-postalar, internet sitesi, sosyal medya, toplantılar ve çalıştaylar aracılığıyla sürdürüldü

Böylesine karmaşık bir projede iletişim halinde olmak başarının anahtarıdır. EBBA2 koordinasyon ekibi en başından beri e-posta yoluyla ulusal koordinatörleri bilgilendirmek için elinden geleni yapmıştır. Özel bir internet sitesi olan www.ebba2.info 2014 yılında kurulmuştur. Aynı zamanda daha geniş kitlelerin Facebook ve Twitter üzerinden de bilgilendirilmesine başlanmıştır. Ulusal koordinatörler ile koordinasyon ekibi arasındaki çok sayıda ikili temas, yöntem, verinin toplanması ve dağıtımı ile ilgili sorunların çözülmesine yardımcı olmuştur. Her ne kadar çevrim içi iletişim yararlıysa da yüz yüze temasa gerek duyulmuştur.

Şekil 4. Çalıştaylar ve toplantılar sadece EBCC konferanslarında değil, aynı zamanda gerçek veriler üzerinde birlikte çalıştığımız özel toplantılar olarak düzenlenmiştir. Bu, MAVA Vakfı tarafından desteklenen, Aralık 2019’da Hırvatistan’da düzenlenen son atölye çalışmasından bir karedir (© Petr Voříšek).

Saha çalışması bazı alanlarda zorluydu, ancak EBBA2 kapsamı başlangıçtaki beklentileri aştı

Avrupa’da altyapısı (örnek: yollar) daha az gelişmiş ve erişimin zor olduğu alanlar vardır. Kara mayınları veya devam eden çatışmalar, diğer alanları ziyaret etmeyi imkansız hale getirir veya en azından saha çalışmasını beklenenden daha zor hale getirir. Birçok zorlu koşula rağmen, ulusal koordinatörlerin ve saha çalışanlarının muazzam çabaları sayesinde,  50×50 km karelik alanların sadece % 4’ü hiç ziyaret edilmeden kalmıştır. Bazı alanlardaki açıkça görülen boşluklar ve düşük kapsama yoğunluğu sonuçlar yorumlanırken dikkate alınmalıdır.

Şekil 5. Belarus’taki ulaşılması zor sulak alanlarla kaplı geniş arazi (© Petr Voříšek).

EBBA2’yi dış  finansmanlar olmadan gerçekleştiremezdik. Büyük bağışlar ve birçok küçük bağış atlasın gerçekleşmesine yardımcı oldu

Kuş atlaslarındaki saha çalışmaları genellikle gönüllü kuş gözlemcilerinin çabalarına dayanmasına rağmen, atlas çalışması tamamen ücretsiz değildir ve finansmana ihtiyaç duymaktadır. Birçok ulusal atlas, para toplayabilmiş ve EBBA2 koordinasyon ekibinden daha fazla yardıma ihtiyaç duymamıştır. Diğer ülkelerde ise fon kaynakları ya çok sınırlıydı ya da hiç yoktu. Özellikle EBBA2’nin Avrupa’nın doğu ve güney bölgelerinde gerçekleştirilmesine önemli ölçüde yardımcı olan MAVA Vakfı’ndan destek almaktan mutluluk duyulmuştur. Diğer bağışçılar da yardımcı olmuştur. Kitapta ve EEBA2’nin internet sitesinde tüm isimler taktim edilecektir. Birçok bağışçı da tür sponsorluğu programı ile katkıda bulunmuştur. 100 bin Euro’dan fazla para toplayan proje halen devam etmektedir ve herkes yardım etmeye teşvik edilmektedir. Resimlerinin satışından elde ettikleri gelirleri paylaşan sanatçılar sayesinde daha fazla fon elde edilmiştir (https://www.ebba2.info/support-ebba2-2/illustrations-for-ebba2/). Arazi çalışmaları, veri toplama ve metinlerin yazımı tamamlanmıştır. Ancak, kitabın mümkün olduğunca çok okuyucu tarafından erişilebilir hale getirilmesi için finansman gerekecektir. Sonuçları çevrim içi olarak sunmak için daha fazla kapasiteye ihtiyaç duyulmaktadır.

Avrupa’da üreyen 596 tür tespit edili

Atlas, 2013-2017 yılları arasında EBBA2 bölgesinde 539 yerli kuş türünün ürediğini ortaya çıkarmıştır. Bazı türler yaygındır ve neredeyse tüm 50×50 km’lik karelerde bulunurlar. Avrupa’da sadece sınırlı sayıda alanda bulunan diğer türlere ise az sayıda karede rastlanır. Türlerin % 50’sinden fazlası, incelenen tüm karelerin % 10’undan daha azında tespit edilmiştir. Ayrıca, Avrupa’da yerli olmayan 57 türün üremesi de EBBA2’de belgelenmiştir.

Şekil 6. Avrupa’da 50×50 km’lik kareler temel alınarak oluşturulan Çulhakuşunun (Remiz pendulinus) bolluk haritasının örneği.

Şekil 7. Avrupa genelinde 50×50 km’lik karelerde bulunan yabancı türlerin sayılarını gösteren harita.

İlk kez, model sonuçlarının haritaları türlerin bulunma olasılıklarını kıta genelinde göstermektedir

Avrupa’da ilk kez, EBBA2’nin sistematik süreli çalışma verileri kullanılarak 10×10 km’lik kareler ölçeğinde dağılımı modellenmiş olan üreyen kuşların haritaları üretilmiştir. Mevcut veriler 224 tür için güvenilir haritaların üretilmesini sağlamıştır. Modellerin haritaları, özellikle bilinen ve yaygın türlerin çekirdek popülasyonlarının bulunduğu alanları gösterdiği için katma değer sağlar.

Şekil 8. Çulhakuşunun (Remiz pendulinus) 10×10 km’lik karelerde bulunma olasılığını gösteren model haritası.

İkinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası (EBBA2) ile Birinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası (EBBA1) arasındaki karşılaştırma Avrupa’da üreyen kuşların dağılımındaki değişiklikleri göstermektedir

Karşılaştırma yapmak mümkün olduğunda EBBA2 de değişim haritaları sunacaktır. EBBA1 ve EBBA2’de üretilen haritalar bu iki proje arasındaki dönemde meydana gelen tür dağılımlarında ki değişimi göstermektedir. Sadece her iki atlasta yeterli şekilde kapsanan alanlar karşılaştırılabilir. Bununla birlikte, haritalar son 30 yıl içinde Avrupa Avifaunası’ndaki değişiklikler hakkında mükemmel bir fikir vermektedir. Dağılımlarını çeşitli yönlerde değiştiren türler olmasına rağmen, kuzey yönünde bir genişlemenin sıklıkla tespit edilen bir eğilim olduğu görülmektedir. EBBA2 çıktılarında Avrupa’daki pek çok yerli olmayan türün sayısındaki artış da tespit edildi. Desenlerin ve türlerin dağılımındaki değişikliklerin genel sonuçlarının bulunduğu bir kitabın yanı sıra bilimsel bir makalenin de yayımlanması planlanmaktadır.

Şekil 9. Çulhakuşunun (Remiz pendulinus) EBBA1 ve EBBA2 arasındaki dönemde dağılımındaki değişikliklerin haritası. Turuncu kareler – türün dağılımındaki kayıplar, mavi kareler – türün görüldüğü yeni alanlar, gri kareler – türün dağılımında değişiklik olmayan alanlardır. Renklerin yoğunluğu veri kalitesini göstermektedir. Veri kalitesinin yüksek olduğu karelerde renklerin koyuluğu yüksektir.

Kitabın Aralık 2020’de yayımlanması planlanıyor, sonuçlar internet üzerinden de sunulacaktır

İkinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası: Dağılımlar, Bolluklar ve Değişiklikler kitabı, birçok kuş bilimci ve kuş gözlemcisi tarafından iyi bilinen bir yayıncı kurum olan Lynx Yayınları’nın (www.lynxeds.com) işbirliği ile yayımlanacaktır. Kitabın 1000 sayfa olması planlanıyor. Tür açıklamaları kitabın büyük kısmını oluşturacaktır. Her tür için mevcut en iyi bilgiler gösterilecektir. Bunlar, 50×50 km’lik kareler ölçeğinde bolluk haritaları, 10×10 km’lik kare ölçeğinde modellenmiş uygun olan haritalar ile EBBA1 ve EBBA2 arasındaki değişimleri gösteren haritalardır. Her tür için haritaların yorumlanmasını kolaylaştıracak kısa bir metin olacaktır. Avrupa’dan resimlerini veren 45 sanatçı sayesinde tür metinlerine ve haritalarına türün yüksek kaliteli çizimleri eşlik edecektir. Genel bölümlerde kullanılan yöntemlerin bir açıklaması, haritaları okumak ve yorumlamak için kılavuzlar ve kuşların dağılımındaki desenlerin genel analizi sunulacaktır. Daha sonra, bazı verilerle birlikle açık erişim de dahil olmak üzere projenin sonuçları çevrim içi olarak da sunulacaktır (https://www.ebba2.info/results/data-access-policy/).

Şekil 10. 50×50 km kare başına gözlemlenen tür sayılarının haritası. Doğu Avrupa’daki bilgilerin, kapsama yoğunluğunun düzensiz olması nedeniyle dikkatle yorumlanması gereklidir.

Ulusal atlaslar ve diğer kuş izleme girişimleri EBBA2’nin diğer sonuçlarıdır

Birkaç ülke EBBA2 ile olan sinerjiyi kullanarak Kuş Atlası çalışmasına başlamış ve bazıları kendi ulusal atlaslarını önceden yayımlamıştır. Bu atlaslar genellikle daha ayrıntılı uzamsal ölçekte çıktılar sağlar ve genellikle türlerin ulusal popülasyon büyüklüğü tahminlerini ve daha ayrıntılı diğer çıktıları içerirler. EBBA2 koordinasyon ekibi, ulusal atlaslarla ilgili bilgileri güncel tutmaya ve yayınlandıktan sonra ulusal atlasları tanıtmaya çalışmaktadır (https://www.ebba2.info/2018/12/18/swiss-breeding-bird-atlas-2013-2016/ , https://www.ebba2.info/2018/12/18/bird-atlas-of-the-netherlands/).

EBBA2’ye olan katılım, genel kuş izleme programlarına, çevrim içi veri tabanlarına ve kuş tanımlama konusunda gönüllülere verilen eğitimlerin geliştirilmesine olan ilgiyi de artırmıştır. Bu girişimler, sağladıkları yüksek kaliteli kuş gözlem verileri ile Avrupa’nın kapsanmasını geliştirebilecekleri için takdir edilmektedirler.

Şekil 11. Türkiye Üreyen Kuş Atlası Ocak 2019’da yayımlandı.

Şekil 12. Slovenya Üreyen Kuş Atlası Mart 2019’da yayımlandı.

EBBA2, birçok kişi ve kuruluşun ortak tutkusu ve çabasının bir sonucudur ve büyük ölçekli vatandaş bilimi projelerine örnek olarak verilebilir.

Böylesine büyük bir proje kendisini adamış binlerce saha çalışanı, ulusal koordinatörler, veri sağlayıcıları ile EBCC’yi destekleyen bağışçılar ve kuruluşlar olmadan hedeflerine ulaşamazdı.

Şekil 13. Çek kuş gözlemcileri Belarus’talar (© Petr Voříšek).

Tüm saha çalışanlarına büyük çabaları için teşekkür ediyoruz. Ulusal atlasların internet sitelerinde veya ulusal atlas kitaplarında ve EBBA2’nin internet sitesinin özel bir bölümü aracılığıyla katkı veren tüm saha çalışanları taktim edilecektir!

Kitabın Aralık 2020’de yayınlanması planlanıyor

Avrupa Kuş Sayımı Konseyi ve Lynx Yayınları, Avrupa’daki zorlayıcı duruma rağmen yayın tarihini korumak için ellerinden geleni yapmaktadır. Buna paralel olarak, çıktıların çevrim içi olarak kullanılabilir hale getirilmesi çalışmaları da devam etmektedir. Avrupa Kuş Sayım Komitesi (EBCC), bu atlas çalışmasının çıktılarını mümkün olduğunca doğanın korunmasında ve bilimde kullanılabilir hale getirmeyi ve kullanmayı amaçlamaktadır.

İnternet sitesinin yanı sıra sosyal ağlar (Facebook ve Twitter) aracılığıyla projenin son aşamalarından gelen haberleri takip edebilirsiniz.

Petr Voříšek, Verena Keller, Sergi Herrando

Çeviri: Lider Sinav

Kaynaklar:

Herrando, S., Keller, V., Bauer, H. G., Brotons, L., Eaton, M., Kalyakin, M., … & Ramírez, I. (2019). Using the first European Breeding Bird Atlas for science and perspectives for the new Atlas. Bird Study66(2), 149-158.

Herrando, S., Voříšek, P., & Keller, V. (2013). The methodology of the new European breeding bird atlas: finding standards across diverse situations. Bird Census News26(1-2), 6-14.

eBird Kayıt Girişi

eBird (eKuşBank) hesabı açtınız ve gözlem girişi hakkında sorularınız mı var? Bu kılavuzu sizler için hazırladık. eBird hesabınıza bilgisayarınızdan gözlem girmek için kılavuzdaki adımları takip edebilirsiniz.

Kuş Türlerinin Dağılımı Modelleniyor

Çalıbülbülü (Cercotrichas galactotes), © İbrahim Uysal

Süreli Gözlem Verileri

İkinci Avrupa Üreyen Kuş Atlası (EBBA2) projesi kapsamında yapılan süreli gözlemlerin bir araya toplanması ve yönetimi başarıyla tamamlandı. EBBA2 ekibi tüm verileri belirledikleri veri formatına uygun hale getirdi. Ülke ve Avrupa koordinatörleri şüpheli ve hatalı kayıtları veri setinden çıkarmak için çalıştı ancak son kontroller hala devam ediyor. Bu kontroller tamamlanıp, Nisan 2018 içinde türlerin dağılım modellerinin yapımına başlanacak. Ekip önceki yıllarda yaptığı pilot haritalar sayesinde dağılım modellerini yaparken izleyeceği yöntemi şimdiden belirlemiş durumda.

Avrupa tamamından toplanan verinin boyutu ve sürecin nasıl ilerlediği hakkında ayrıntılı bilgiyi aşağıda bulabilirsiniz.

Aşağıda süreli gözlem verileri kullanılarak yapılmış pilot haritaları görebilirsiniz. Bu haritalar ülke koordinatörlerinin EBBA2 koordinasyon ekibine gönderdiği ham verilerden üretilmiştir.

Türlerin pilot dağılım haritaları.

Süreli Gözlem Verilerinin Elenmesi

EBBA2 koordinasyon ekibi, ülke koordinatörlerinden gelen 23 binden fazla sayıdaki 10 x 10 km kareye ait süreli gözlem verisini bir araya topladı. Bazı ülkeler çok daha yoğun süreli gözlem verisi göndermeyi başardı. Bu nedenle EBBA2 ekibi gelen süreli gözlemleri coğrafyada benzer aralıklarla dağılacak şekilde eleyerek seyreltti.

İki adımda yapılan elemeyle, her 50 x 50 km kare içinden rastgele seçilen on adet 10 × 10 km kare ve bu 10 × 10 km karelerde yapılmış beş kadar süreli gözlem belirlendi.

Eleme sonrası süreli gözlemlerin dağılımı.

Veri Seçimindeki Son Durum

Avrupa’nın %15’ini temsil eden, 17 bin adet 10 x 10 km karede yapılmış, 38 bin süreli gözlem türlerin dağılım modellerinde kullanılmak üzere seçildi.

Modellemede kullanılacak tüm gözlemler.

EBBA2 Yönetim Kurulu

Verena Keller (Chair), Ruud Foppen, Mikhail Kalyakin, Lluís Brotons, Mark Eaton, Hans-Günther Bauer, Iván Ramírez, Aleksi Lehikoinen & David Noble.

EBBA2 Koordinasyon Ekibi ve Asistanları

Sergi Herrando, Marti Franch, Marc Anton, David Martí, David Garcia, Dani Villero & Magda Pla (ICO); Petr Vorisek, Marina Kipson & Alena Klvaňová (CSO), Pietro Milanesi and Verena Keller (SOI).

EBCC’nin Konumsal Modelleme Grubu

Pietro Milanesi, Henk Sierdsema, Tomas Telensky, Alison Johnston, Jerome Guelat, Thomas Sattler, Marc Kéry, Lluís Brotons, Nicolas Titeux, Frédéric Jiguet, Christian Kampichler, Simon Gillings & Thomas Gottschalk.

Ulusal Koordinatörler ve Veri Sağlayıcıları

Taulant Bino (Albania), Clara Pladevall (Andorra), Karen Aghababyan (Armenia), Norbert Teufelbauer (Austria), Elchin Sultanov (Azerbaijan), Anastasiya Kuzmenkova & Alexander Vintchevski (Belarus), Jean-Yves Paquet & Anny Anselin (Belgium), Dražen Kotrošan & Jovica Sjeničić (Bosnia and Herzegovina), Stoycho Stoychev & Svetoslav Spasov (Bulgaria), Vlatka Dumbovic & Tibor Mikuska (Croatia), Christina Ieronymidou (Cyprus), Karel Štastný & Vladimír Bejček (Czech Republic), Charlotte Moshoj & Thomas Vikstrøm (Denmark), Uku Paal & Renno Nellis(Estonia), Aleksi Lehikoinen (Finland), Jérémy Dupuy, Bernard Deceuninck, Jean-Philippe Siblet & Frederic Jiguet (France), Guillermo Mayor & Alexander Abuladze (Georgia), Johannes Wahl & Christoph Sudfeldt (Germany), Danae Portolou (Greece), Karoly Nagy, Zsolt Nagy & Tibor Szep (Hungary), Gudmundur Gudmundsson (Iceland), Brian Caffrey, Olivia Crowe & Justin Walker (Ireland), Roberto Lardelli & Lorenzo Fornasari (Italy), Askar Isabekov & Olga Voltzit (Kazakhstan), Qenan Maxhuni (Kosovo), Andris Dekants & Ainars Aunins (Latvia), Georg Willi & Peter Knaus (Liechtenstein), Liutauras Raudonikis & Gintaras Riauba (Lithuania), Katharina Klein (Luxembourg), Metodija Velevski & Danka Uzunova (Macedonia), Nicholas Barbara (Malta), Mihailo Jovičević & Darko Saveljić (Montenegro), Kjetil Mork, Ingar Jostein Øien & Paul Shimmings (Norway), Tomasz Chodkiewicz & Tomasz Wilk (Poland), Domingos Leitao, João Rabaça & Carlos Godinho (Portugal), Vitalie Ajder, Silvia Ursul & Emanuel Baltag (Republic of Moldova), Judit Veres-Szászka & Zoltan Szabo (Romania), Olga Voltzit & Mikhail Kalyakin (Russia), Dimitrije Radisic, Draženko Rajković, Saša Rajkov, Slobodan Puzović & Milan Ružić (Serbia), Jozef Ridzoň (Slovakia), Tomaž Mihelič (Slovenia), Juan Carlos del Moral & Blas Molina (Spain), Fredrik Haas, Ake Lindstrom & Martin Green (Sweden), Hans Schmid, Peter Knaus & Samuel Wechsler (Switzerland), Chris van Turnhout, Dirk Zoetebier & Erik van Winden (The Netherlands), Kerem Boyla, Lider Sinav & Eylül Dizdaroglu (Turkey), Justin Walker, Dawn Balmer, David Noble & Simon Gillings (UK), Igor Gorban & Tatiana Kuzmenko (Ukraine), as well as international on-line portals BirdTrack, eBird, Observation.org & Ornitho, regional sources & foreign birdwatchers, with special mention to the teams leaded by Stephan Ernst (Albania), Kai Gauger (Azerbaijan) & Johannes Kamp (Kazakhstan).

Ve Avrupa genelinde gözlem yapan sayısız gözlemci ve saha çalışanları.

Kaynak: https://goo.gl/JJJTVd

Kuş Atlası İzmir Buluşması

Kuş Atlası’na Ege bölgesinden katılım büyük. Özellikle Kıyı Ege’deki karelerin hemen hepsinde arazi çalışmaları başladı ve bu yıl tamamlanması bekleniyor. Aktif kuş gözlemcilerin ve fotoğrafçıların bulunduğu İzmir’de Kuş Atlası bölge toplantılarının dördüncüsünü geçtiğimiz hafta Toplum Gönüllüleri Vakfı ev sahipliğinde gerçekleştirdik. Atlas projesi hakkında genel bilgi paylaşımı yanı sıra eBird kayıt girişi pratiği de yapıldı.

20170302_210100

Hangi kuş türlerinin nerelerde kaydedilebileceği toplantının önemli konularındandı. Bazı türler için olası yeni üreme alanları tartışıldı. 2017 bahar döneminde bu alanlardan alınacak serbest kayıtların önemine vurgu yapıldı. Toplantıda İzmir ve çevresinde üreyen kara gagalı sumru, tepeli pelikan, ada martısı gibi bilinen türlerin üreme kayıtlarından söz edildi ve bunlar gibi süreli çalışmalarda kaydedilmesi zor olan türlerin serbest kayıtlarla eBird’e girilmesi hedeflendi.

Ege bölgesinde henüz çalışılmamış karelerin rezervasyonu gündeme getirildi.

Toplantıya katılım gösteren ve katkıda bulunan tüm Atlas gönüllülerimize, Doğa Derneği ekibine, organizasyonun gerçekleşmesini sağlayan Nazlı Avcılar ve Dilara Kızıl’a teşekkür ederiz.

Not: İzmir’de üreme dönemi Mart’ın dördüncü haftası başlıyor. Bölgeyi ziyaret ettiğinizde eBird’e girdiğiniz serbest kayıtlarla siz de Atlas’a destek verebilirsiniz!

Katılımcılar:

Burçin Feran
Çağlar Güngör
Dilara Kızıl
Galip Ener
Güven Eken
Harun Orhun
Nazlı Avcılar
Özge Öykü Gül
Özlem Akın
Sezai Göksu
Soner Erdoğan
Yarkın Yaraşlı

 

Kuş Atlası Çanakkale Buluşması

WhatsApp Image 2017-02-08 at 20.03.43

Şekil 1. Ekip arazi çalışması öncesi Çanakkale merkezinde

2017 yılının bölge toplantılarının ilkini 8 Şubat günü Çanakkale’de gerçekleştirdik. Aktif bir kuş gözlem topluluğu olan Çanakkale Kuş Gözlem Topluluğu üyeleriyle bir araya geldiğimiz toplantının ev sahipliğini Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi yaptı.

Çanakkale’deki en aktif Kuş Atlası gönülümüz olan İbrahim Uysal’ın organizatörlüğünde arazi çalışması yaptık ve hemen sonrasında ÇOMÜ Biyoloji bölümü seminer salonunda Kuş Atlası’nı konuştuk.

Sabah arazi çalışmasına feribot iskelesinden başladık ve kayıtlarımızı hemen eBird’e girdik. İlk gözlem kaydımızı eBird’ün telefon uygulamasını kullanarak oluşturduk. Son güncellemelerle daha kullanışlı hale gelen eBird telefon uygulamasında üreme kodu, koordinat, sayı bilgisi girerek gözlem kaydı oluşturulabiliyor. Kuş Atlası’na bu şekilde katkıda bulunmak mümkün oluyor.

WhatsApp Image 2017-02-08 at 20.54.37

Şekil 2. eBird mobil uygulamasına kayıt girişi yaparken.

Kış Ortası Su Kuşu Sayımı yapmak üzere Suvla Gölüne doğru yola çıktık. Yol  boyunca görülen türleri kaydettik (kayıt listeleri aşağıdadır).

Gelibolu yarım adası tür zenginliği açısından oldukça zengin; burada deniz seviyesinde tarlalarda gezen kaya kartalı, adalara yakın sahillerde kışlayan ada martısı görmek oldukça kolay, gizemli deniz kuşlarından biri olan yelkovanların beslenmesine de tanık olabilirsiniz.

Toplantının Konu Başlıkları

Atlas ve Kuş Atlası nedir?

Avrupa Üreyen Kuş Atlası 2’nin içinde bir ilk olarak Türkiye Üreyen Kuş Atlası.

Türkiye Üreyen Kuş Atlası’nın yapılışındaki aşamalar:

  • Kare rezervasyonu
  • Gönüllü ve Kuş Atlası ekibinin bölge üreme takvimine bakarak arazi tarihi belirlemesi
  • Güncel metodoloji
  • eBird kayıt girişi

Çanakkale’de yapılmış Kuş Atlası çalışmaları ve katılan gönüllüler.

Tartışılan Konu Başlıkları

  • Kuş Atlası çalışmaları Çanakkale’de 2015 yılından bu yana tüm hızıyla devam ediyor. Süreli çalışmalar İbrahim Uysal organizatörlüğünde gerçekleşti. 2017 süreli çalışmaları için kus.atlasi@gmail.com adresine mail atabilir ve bölgede yapılacak süreli çalışmalara katılabilirsiniz.
  • Çanakkale’deki öncelikli atlas karelerinden Kuş Atlası projesine dahil edilmiş üreme kodlu kayıtlar var. Henüz her tür için üreme kodlu kayıt alınmış değil. Bu türler için üreme kodlu kayıtlara ihtiyaç var.
  • Öncelikli karelerde yapılmış çalışma sonuçlarına göre bazı türler için üreme durumu hala kesinleşmedi (C serisinden bir kod alınmamış, bkz: üreme kodları). Türler için alınmış en yüksek üreme kodlarını bu listelerden (35TME3, 35SNE2, 35SME2) inceleyebilir ve bu türler için daha yüksek üreme kodlu serbest kayıtlar almak için gözlem yapabilirsiniz.
  • Serbest kayıtlar öncelikli atlas karelerindeki 10×10 km karelerden toplanır. Her 10’ luk karenin adı Kuş Atlası ekibi tarafından yollanan haritalarda yazar.
  • Avenza Maps uygulaması Kuş Atlası ekibinin yolladığı öncelikli atlas karelerinden 3 adetini ücretsiz açabiliyor. Yeni haritalar yüklemek için önceki haritaları silmeniz gerekiyor.
  • Avenza Maps uygulamasını kullanan kuş gözlemci hangi 10’luk karede olduğunu ve türün bu karedeki üreme kodunu kaydeder. Avenza Maps uygulamasını buradan indirebilirsiniz.
  • eBird kullanıcısı kayıtlarını eBird’e girerken haritadan gözlem ilini seçer. Karşısına o ildeki tüm 10’luk kareler çıkacaktır. Gözlem yaptığı 10’luk kare adını seçer ve gözlemini tesadüfi gözlem olarak girer.

Toplantının Hedefi

Bölgedeki kuş gözlemcileri Kuş Atlası projesi ile tanıştırmak.

Bölgedeki gözlemcilere henüz üreme koduyla kayıt edilmemiş türleri tanıtmak.

eBird’ü tanıtmak ve eBird’e kayıt girişini yaygınlaştırmak.

WhatsApp Image 2017-02-08 at 20.54.33 (1)

Şekil 3. eBird’e serbest kayıt girişi

Katılımcılar:

Gülhan Çırnaz

Necla Çetin

Esra Barin

Mehmet Sert

Yusuf Kurt

Murat Uyman

Yakut Can Aşıkoğlu

WhatsApp Image 2017-02-08 at 20.03.43 (1)

Şekil 4. Çanakkale Kuş Gözlem topluluğu

Ünsal Önder

Murat Tosunoğlu

İbrahim Uysal

Ulvi Kerem Günay

Batuhan Yaman Yakın

Çağrı Göçek

 

Çanakkale Kuş Gözlem topluluğu üyelerine ilgileri ve katkıları için teşekkürler…

eBird kayıtlarımızı aşağıda bulabilirsiniz

  • 2017-02-08 14:30 Kemikli burnu TR-17 İncele
  • 2017-02-08 11:24 Suvla gölü deniz kıyısı TR-17 İncele
  • 2017-02-08 10:10 Suvla gölü TR-17 İncele
  • 2017-02-08 10:00 Eceabat-Suvla gölü yolu TR-17 İncele
  • 2017-02-08 08:00 Çanakkale-Eceabat feribot iskelesi TR-17 İncele

Kıbrıs Kış Sayımları- 2007-2016

Pek çok ülke üreme atlasının yanında bir de kışlama atlası yapıyor. Güney Kıbrıs kışlama çalışmalarının yapıldığı bölgelerden biri. Bölgede 2007’den beri düzenli olarak her yıl Ocak ve Şubat ayları boyunca kış sayımları yapılıyor. Adada düzenli olarak kışlayan 90, düzensiz olarak kışlayan 30 kuş türü var.

Kış sayımları için yaz sayımlarıyla, yani üreme dönemi sayımlarıyla aynı alanlar tercih ediliyor. Bu sayede türlerin yıllık popülasyon durumu ölçülebiliyor.

pic-5

Şekil 1. Şekil 1. Kahverengi çizgiler, yıllık kışlayan kuş sayımları için izlenen yol transektleri. Çalışma Güney Kıbrıs’ı kapsıyor, KKTC sınırındaki bölgeler bu çalışmaya dahil değil.

Çalışmada yol kenarı sayımı yöntemi kullanılıyor. Bunun temel nedeni süreyi etkin kullanmak ve kısa sürede farklı habitat tipleri arasında geçiş yapabilmek.

Kış ayları besin darlığı ve olağanüstü zorlu hava koşulları nedeniyle pek çok tür için kritik önemde. Bu zorluklar kuşların hayatta kalma oranını, fiziksel sağlığını ve göçmen türler için üreme alanlarına dönmelerini etkileyebilir.

Kıbrıs’taki sayım sonuçlarına göre analiz edilen 20 türün grafiği aşağıda.

picture4

Şekil 2. 20 türden 8’inde artış görülüyor. (y ekseni sayılan birey sayısını göstermektedir).

picture5

Şekil 3. Üç türde istatistiksel olarak azalma olduğu görülüyor (y ekseni sayılan birey sayısını göstermektedir).

picture6

Şekil 4. Dokuz türün yıllara göre popülasyon durumunda, istatistiksel olarak anlamlı bir değişim görülmüyor.

Popülasyon analizlerine göre yirmi türden on tanesi artış gösterirken, üç türde azalma olduğu, geri kalanının yıllar içinde sabit kaldığı ya da zayıf bir değişime uğradığı görülüyor.

Kaynak:

Kassinis & Mammides, Winter bird surveys in Cyprus, 2007–2016. Analysis of the population trends, Journal of the European Bird Census Council, Volume 29, p. 37-45.

İnfografikler

 

Serbest Kayıtların Önemi- 1

ekran-alintisi

Arazi çalışmaları sırasında iki önemli kayıt tutma yöntemimiz var: Sistematik kayıt ve serbest kayıt. Bu kayıtların ikisi de atlas için aynı derecede önemli. Araziye çıkmadan önce size gönderilen beklenen tür listesi, şu ana kadar gideceğiniz bölgede üreme döneminde görülmüş türlerin listesidir. Ancak bunların pek çoğunun üreme kodu mevcut değildir. Atlasın temel amacı, “güncel” üreme kayıtları almaktır. Bu yüzden atlas arazilerinde sizin göreceğiniz her tür ve bu tür için alacağınız üreme kodu çok önemlidir.

Sistematik gözlemler sırasında bir alanda bulunan en yaygın türleri tanımlar ve kaydederiz. Ancak  bir 50×50 kilometre kare içinde birbirinden farklı bir çok habitat (yaşam alanı) bulunabilir. Bu habitatların bir çoğunun ziyaret edilmesi daha zordur ya da bunlar görece daha az bulunan alanlardır. Bu tip alanları kullanan kuş  türleri sistematik gözlemlerde çok daha az kaydedilmekte ya da hiç kaydedilmemektedir. Bu türleri kaydedebilmek için serbest kayıtlar alırız ve atlas verisi olarak kullanırız. Bazen de yaygın olduğu halde sistematik kayıtlara girmemiş türler olur. Bunun sebebi, bu türlerin yaşam alanlarının sistematik çalışmada ziyaret edilmemiş olmasıdır. Böyle yaygın türlerin çalışılan 50×50 kilometre kare içinde gizli kalmaması için serbest kayıtlar alırız (Örneğin göl türleri serbest çalışmada çok daha kolay bulunabilir!).

Serbest kayıtları Atlas arazi çalışması sırasında 15’er dakikalık kısa gözlemler şeklinde yapabilirsiniz. Gittiğiniz bir noktada 15 dakika boyunca bekleyerek birçok tür için üreme kodlu kayıt alabilirsiniz. Bu gözlemleri arabadan inmeden de yapabilirsiniz. Hangi 10×10 kilometre kare içinde bulunduğunuzun, tarihin ve türün kaydını “üreme kodu alarak” tutmanız yeterli olacaktır.

Bu gözlemlerinizi doğrudan eBird telefon uygulamasından girebileceğiniz gibi, serbest kayıt formlarına da yazabilirsiniz.

Gözlem Kayıtlarınızı kus.atlasi@gmail.com  ile paylaşmayı unutmayın!

eBird telefon uygulamasını indirmek için: https://play.google.com/store/apps/details?id=edu.cornell.birds.ebird&hl=tr

Kayıt formlarının nasıl doldurulacağını görmek için: https://goo.gl/XhztN3

Serbest Kayıt Formu için: https://goo.gl/YoikSp

 

Çekirdek Ekip

Türkiye Üreyen Kuş Atlası, 2. Avrupa Üreyen Kuş Atlası‘nın bir parçasıdır. Projenin çalışanları, Türkiye’nin üreyen kuş envanterini çıkarmak  amacıyla bir araya gelen gönüllü kuş gözlemcileridir.

Her kesimden ve yaştan insanın yapabileceği kuş gözlemciliği son yıllarda sadece bir hobi olmaktan çıkıp herkesin bilimsel veri toplamasına izin verecek şekilde gelişmiştir. Vatandaş bilimi, yani kamunun bilim insanlarıyla işbirliği yaparak bilimsel araştırmaya dahil olması özellikle kuş gözlemcileri arasında çok yaygındır ve bilimsel çalışmaların önemli bir parçası haline gelmiştir. Tüm dünyada vatandaş bilimiyle üretilen veri ve oluşturulan koruma stratejileri bu yöntemin ne kadar verimli olduğunu göstermektedir.

Üreyen Kuş Atlası çalışması Türkiye’de vatandaş biliminin en iyi örneklerinden biridir. 2. Avrupa Üreyen Kuş Atlasının bir parçası olan ve 2014 yılında başlayan çalışma Türkiye’de üreyen kuş türlerine dair bilgi toplayarak bu türlerin dağılım haritalarını oluşturmayı hedeflemektedir.

Kuş Atlası Projesinin arkasında küçük bir çekirdek ekip mevcut. Bu ekip Kerem Ali Boyla, Lider Sinav, Dilek Eylül Dizdaroğlu, Dilek Şahin ve Süleyman Ekşioğlu’ndan oluşuyor. Kuş Atlası Projesi WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) altında yürütülüyor. Projenin destekçisiyse Avrupa Kuş Sayım Konseyi (EBCC).

EBCC hakkında daha fazla bilgi için: www.ebcc.info

WWF-Türkiye hakkında daha fazla bilgi için: www.wwf.org.tr

Atlas’ın eksik türü: Duvar tırmaşıkkuşu (Tichodroma muraria)

Duvar tırmaşıkkuşu Türkiye’de düşük yoğunlukta gözlenen yerli bir türdür ve kısmi göçmendir. Akdeniz, İç Anadolu’ ve Karadeniz kıyılarında daha çok yerli olarak bulunur; Doğu anadolu’da nadirdir. Üreme döneminde genellikle 2000-3200 metre yüksekliğindeki sarp kayalıklarda ve vadilerde görülür ama yine üreme döneminde Toroslarda 2300-3900 m arasında ve Türkiye’nin kuzeydoğusunda 1000 m kadar alçak bir rakımda da kaydedilmiştir. Kışın deniz seviyesine yakın sayılabilecek alçak rakımlara göçer.

Üreme döneminde genellikle 2400-3900 metre arasında sarp kayalıkların, vadilerin ve uçurumların bulunduğu yüksek dağlık alanlarda bulunur. Yuvasını kayalıkların arasındaki deliklere ve çatlaklara yapar. Yuvasını bina duvarlarına yaptığı da bilinemktedir ancak Türkiye’de böyle bir kayıt yoktur. Türkiye’deki duvar tırmaşıkkuşlarının yuva büyüklüğü ve bıraktığı yumurta sayısı bilinmemektedir. Diğer bölgelerde yuva materyali olarak yosun, ot, kök, yün, kıl ve kuş tüyü kullanır. Kuluçkadaki yumurta sayısı 3 ile 5 arasındadır.Duvar tırmaşıkkuşları böcek, larva, yumurta, örümcek ve diğer omurgasızlarla beslenir.

Videoda yuvaya yemek taşıyan (üreme kodu C14) duvar tırmaşıkkuşunu tipik üreme habitatında izleyebilirsiniz.

Kısa mesafe göçmeni olan ve yükseltiye bağlı göç eden bu tür için dünyadaki başlıca tehditler dağlık alanların imara açılması (Löhrl and Wilson 2015) ve kaya tırmanışı gibi hobi amaçlı insan faaliyetleridir. Küresel kırmızı listede tür Aslari Endişe (LC) kategorisindedir ancak Polonya’da Kritik Tehlikede (CE), Lihtenştayn’da Hassas (VU), Slovakya’da Tehdide Açık (NT)’tır.

duvar-yayilis

Duvar tırmaşıkkuşları geniş dağılım alanları sebebiyle küresel ölçekte Asgari Endişe (LC) kategorisindedir.

Kaynak:

Kirwan, Guy, et al. The birds of Turkey. Bloomsbury Publishing, 2010.

http://datazone.birdlife.org/species/factsheet/wallcreeper-tichodroma-muraria/refs

Fotoğraf: Hüseyin Meşe