Tepeli karabatak (Phalacrocorax aristotelis) Türkiye’de en erken üremeye başlayan türlerdendir. Karadeniz, Ege ve Akdeniz kıyılarında genellikle karabatak (Phalacrocorax carbo) ve gümüş martılarla (Larus michahellis) karışık kolonilerin içinde yaşar. Kayalıklardan meydana gelen adaları, deniz inlerini ve sarp kayalıkları tercih eder.  Birds of Turkey’e göre türün doğrulanmış 12 üreme alanından en önemlileri Şile Adaları (175 çift), Ayvalık Adaları (100-150 çift), Foça Adaları (59 çift), Ildır Adaları (84 çift) ve Ordu, Akkuş Adaları’dır (90 çift). İstanbul’da Şile Adaları’ndaki büyük koloniler haricinde Haydarpaşa mendirekleri ve Ağva Kilimli Koyu’nda daha küçük koloniler halinde ürediği bilinmektedir. İstanbul Haydarpaşa Mendirekleri’nde 2005 yılından itibaren yuvalamaya başlamıştır. 2006’da 3 çift, 2007’de 10 çift, üremiştir. Bugün alanda yaklaşık 100 çift tepeli karabatak üremektedir. Tepeli karabataklar karabataklara göre su yüzeyine daha yakın mesafede uçar ve karabataklar içinde sadece denizde görülen tek türdür.

Fotoğraf: Münevver Ulusoy

Genellikle kıyıya yakın kıraç ya da çok seyrek bitki örtüsü barındıran adalarda, denizin içindeki dik kayalıklarda ve anakaradaki sarp kayalıklarda genellikle koloni halinde ürer. Kuluçkadaki yumurta sayısı 2 ile 5 arasındadır.

Fotoğraf: Alihan Vergiliel

Türkiye’nin üreyen yerli kuşlarından olan karabataklar da (Phalacrocorax carbo) üreme giysilerine bürünmeye başladı. Üreme döneminin erken evrelerinde karabatakların karın kısımda büyük beyaz benekler oluşur. Bu benekler Haziran ayı dolaylarında, yine erkenden kaybolur.

Fotoğraf: http://www.audubon.org/field-guide/bird/great-cormorant

Karabataklar 20 ile 2000 arasında bireyden meydana gelebilen koloniler halinde ürerler. Bu koloniler bazen yalnızca karabataklardan meydana gelirken bazen gri balıkçıl (Ardea cinera) ve küçük ak balıkçıl (Egretta garzetta) ile karışık halde olabilir. Bir karabatak çiftinin tepeli pelikanlarla (Pelecanus crispus) birlikte yerde ürediği bile görülmüştür (Dil Gölü, 2004). Karabataklar yuvalarını adalarda ve iç sularda (ya da yakınlarında) bazen kısmen sular altında kalmış ağaçlara, sarp kayalıklara, açık denizlerdeki adalara ve sazlıklara yapar. Karabataklar genellikle 3 ile 5 arası yumurta bırakır ve kuluçka süresi 28-31 gündür. Her iki cinsiyet de kuluçkaya yatar.

Kaynak:

Kirwan, Guy, et al. The birds of Turkey. Bloomsbury Publishing, 2010.

Bacak, E., Özkoç, Ö.Ü., Bilgin, S., Beşkardeş, V., İstanbul Kuşları, Mart, 2015. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 1. Bölge Müdürlüğü.

http://www.audubon.org/field-guide/bird/great-cormorant

Bir gece kuşu olan çobanaldatan (Caprimulgus europaeus), atlas çalışmasında görülmesi en zor türlerden biri. eBird kayıtlarına göre çobanaldatanın Türkiye’deki atlas karelerinin 66’sında görülmesi bekleniyor (50×50 km’lik kareler). 2015-2016 yıllarında yapılan süreli Atlas çalışmalarında çobanaldatanın görüldüğü karelerin beklendiği karelere oranı ise %3. Yani şu ana kadar sadece 3 karede üreme koduyla kaydedilmiş.

Çobanaldatan oldukça yaygın ve geniş yayılış gösteren bir yaz ziyaretçisidir. Güneydoğu Anadolu dışında ülkenin pek çok yerinde ürer. Üreme döneminde genellikle en az 2300 m’ye kadar olan kuru çalılıklarda ya da açık ağaçlık alanlarda kaydedilir. Geçit sırasında daha yaygın görülür. Mayıs ortasından Eylül sonlarına kadar kuzeyde, Ekim sonlarına kadar güneyde görülür.

Yuva yapmak için kuru ve çıplak zeminlere gereksinim duyar. Seyrek ağaçların olduğu ya da olmadığı kuru çalılıklarda, yaprak döken ya da iğne yapraklı ağaçların bulunduğu açık ağaçlık alanlarda, özellikle ağaçlık alanların kenar bölgelerinde ve ağaçlara yakın açık alanlarda, çalıların bulunduğu kıyı kumullarında, kayalıkların bulunduğu derelerde yuva yapar. Toroslarda 2300 metreye kadar çıkar.

Çobanaldatanı görmek zor, duymak daha kolaydır. Ötüşü uzaktan duyulabilen aralıksız bir hırıltıdır. Gün batımından 45-60 dakika sonra duyulmaya başlar. Çobanaldatanın sesini buradan dinleyebilirsiniz:

Çobanaldatan için girilmiş eBird kayıtlarını bağlantıdan inceleyebilirsiniz. Haritayı büyüttüğünüzde kayıtların kimin tarafından ve hangi tarihlerde girildiğini görebilirsiniz (Ayrıca bkz. eBird’de Bir Türün Dağılım Haritası Nasıl Bulunur?)

Kaynak:

Kirwan, Guy, et al. The birds of Turkey. Bloomsbury Publishing, 2010.

Heinzel, H., R. Fitter, and J. Parslow. “Türkiye ve Avrupa’nın kuşları.” Doğal Hayatı Koruma Derneği Yayınları, İstanbul (1995).

Fotoğraf: Zafer Kurnuç

Angıtlar Asya ve Kuzey Afrika’daki bozkırlarda ve yarı-çöl alanlarda varlık gösteriyor. Kafes kuşu olarak esaret altında tutulan angıtların kaçmasıyla, tür 1960’lardan bu yana doğada daha çok gözlenmeye başladı. Angıtların üreme döneminde gösterdikleri saldırgan davranışlar diğer ördekleri bölgeden uzaklaştırdığı için, angıt sayılarındaki artış yerli kuş popülasyonları etkiliyor.

Angıtların küresel popülasyonunun 170.000-220.000 arasında olduğu tahmin ediliyor.

Angıt seslerini dinlemek için:

Kaynak:

http://www.vogelwarte.ch/en/birds/birds-of-switzerland/ruddy-shelduck.html

http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=397