Pek çok ülke üreme atlasının yanında bir de kışlama atlası yapıyor. Güney Kıbrıs kışlama çalışmalarının yapıldığı bölgelerden biri. Bölgede 2007’den beri düzenli olarak her yıl Ocak ve Şubat ayları boyunca kış sayımları yapılıyor. Adada düzenli olarak kışlayan 90, düzensiz olarak kışlayan 30 kuş türü var.

Kış sayımları için yaz sayımlarıyla, yani üreme dönemi sayımlarıyla aynı alanlar tercih ediliyor. Bu sayede türlerin yıllık popülasyon durumu ölçülebiliyor.

Şekil 1. Şekil 1. Kahverengi çizgiler, yıllık kışlayan kuş sayımları için izlenen yol transektleri. Çalışma Güney Kıbrıs’ı kapsıyor, KKTC sınırındaki bölgeler bu çalışmaya dahil değil.

Çalışmada yol kenarı sayımı yöntemi kullanılıyor. Bunun temel nedeni süreyi etkin kullanmak ve kısa sürede farklı habitat tipleri arasında geçiş yapabilmek.

Kış ayları besin darlığı ve olağanüstü zorlu hava koşulları nedeniyle pek çok tür için kritik önemde. Bu zorluklar kuşların hayatta kalma oranını, fiziksel sağlığını ve göçmen türler için üreme alanlarına dönmelerini etkileyebilir.

Kıbrıs’taki sayım sonuçlarına göre analiz edilen 20 türün grafiği aşağıda.

Şekil 2. 20 türden 8’inde artış görülüyor. (y ekseni sayılan birey sayısını göstermektedir).

Şekil 3. Üç türde istatistiksel olarak azalma olduğu görülüyor (y ekseni sayılan birey sayısını göstermektedir).

Şekil 4. Dokuz türün yıllara göre popülasyon durumunda, istatistiksel olarak anlamlı bir değişim görülmüyor.

Popülasyon analizlerine göre yirmi türden on tanesi artış gösterirken, üç türde azalma olduğu, geri kalanının yıllar içinde sabit kaldığı ya da zayıf bir değişime uğradığı görülüyor.

Kaynak:

Kassinis & Mammides, Winter bird surveys in Cyprus, 2007–2016. Analysis of the population trends, Journal of the European Bird Census Council, Volume 29, p. 37-45.

Arazi çalışmaları sırasında iki önemli kayıt tutma yöntemimiz var: Sistematik kayıt ve serbest kayıt. Bu kayıtların ikisi de atlas için aynı derecede önemli. Araziye çıkmadan önce size gönderilen beklenen tür listesi, şu ana kadar gideceğiniz bölgede üreme döneminde görülmüş türlerin listesidir. Ancak bunların pek çoğunun üreme kodu mevcut değildir. Atlasın temel amacı, “güncel” üreme kayıtları almaktır. Bu yüzden atlas arazilerinde sizin göreceğiniz her tür ve bu tür için alacağınız üreme kodu çok önemlidir.

Sistematik gözlemler sırasında bir alanda bulunan en yaygın türleri tanımlar ve kaydederiz. Ancak  bir 50×50 kilometre kare içinde birbirinden farklı bir çok habitat (yaşam alanı) bulunabilir. Bu habitatların bir çoğunun ziyaret edilmesi daha zordur ya da bunlar görece daha az bulunan alanlardır. Bu tip alanları kullanan kuş  türleri sistematik gözlemlerde çok daha az kaydedilmekte ya da hiç kaydedilmemektedir. Bu türleri kaydedebilmek için serbest kayıtlar alırız ve atlas verisi olarak kullanırız. Bazen de yaygın olduğu halde sistematik kayıtlara girmemiş türler olur. Bunun sebebi, bu türlerin yaşam alanlarının sistematik çalışmada ziyaret edilmemiş olmasıdır. Böyle yaygın türlerin çalışılan 50×50 kilometre kare içinde gizli kalmaması için serbest kayıtlar alırız (Örneğin göl türleri serbest çalışmada çok daha kolay bulunabilir!).

Serbest kayıtları Atlas arazi çalışması sırasında 15’er dakikalık kısa gözlemler şeklinde yapabilirsiniz. Gittiğiniz bir noktada 15 dakika boyunca bekleyerek birçok tür için üreme kodlu kayıt alabilirsiniz. Bu gözlemleri arabadan inmeden de yapabilirsiniz. Hangi 10×10 kilometre kare içinde bulunduğunuzun, tarihin ve türün kaydını “üreme kodu alarak” tutmanız yeterli olacaktır.

Bu gözlemlerinizi doğrudan eBird telefon uygulamasından girebileceğiniz gibi, serbest kayıt formlarına da yazabilirsiniz.

Gözlem Kayıtlarınızı kus.atlasi@gmail.com  ile paylaşmayı unutmayın!

eBird telefon uygulamasını indirmek için: https://play.google.com/store/apps/details?id=edu.cornell.birds.ebird&hl=tr

Kayıt formlarının nasıl doldurulacağını görmek için: https://goo.gl/XhztN3

Serbest Kayıt Formu için: https://goo.gl/YoikSp